Dzień Marynarza Rzecznego - 3 lipca i obchody we Wrocławiu w dniu 5 lipca 2020

 

77 rocznica ludobójstwa na Wołyniu

Janowa Dolina - poszukiwanie informacji

Może ktoś z Czytelników znał lub ma informację o rodzinie Naulików z Janowej Doliny?

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Jadwiga Lecomte jadwiga.legomska@gmail.com

Szanowni Państwo,

zwracam się z następującą prośbą.
Mój znajomy, mieszkający jak i ja w północnej Francji, poszukuje wiadomości na temat ojca. Ojciec jego niestety nigdy nie chciał mówić o swoim pochodzeniu. Nigdy też nie odwiedził swoich rodzinnych stron, motywując to faktem, że się boi, że byłoby to dla niego zbyt niebezpieczne. Z jakiego powodu? Po której był stronie w tragicznej przeszłości ? Nic nie wiemy.

Z pozostałych po nim dokumentach znaleźliśmy następujące informacje:

NAULIK ADAM
ur. 28/11/1919 w Janowa Dolina
zm. 21/11/2007 we Francji

ojciec : NAULIK Nikita ur. w Polsce
matka: Szworobiecz Agata ur. w Polsce

żona Krzyżaniak Johannna ur. w Douai Francja 12/3/1930 pochodzenia polskiego, jako, że jej rodzice urodzili się w Polsce ( Szymczak Katerine i Krzyżaniak Martin).

Nie wiem, czy Państwo mogliby nam być pomocni w naszych poszukiwaniach.
Bylibyśmy wdzięczni za każdą wiadomość, do kogo ewentualnie moglibyśmy się zwrócić o jakiekolwiek informacje.

Z góry bardzo dziękuję.
Z poważaniem
Jadwiga Lecomte- Legomska

Sprawozdanie za 2019, dokumenty finansowe i plan pracy na 2020

 



Uprzejmie informujemy o ogłoszeniu na stronie www.kresowianie.info dokumentów TMKK Wrocław:

- sprawozdanie z pracy za 2019 r., bilans wraz z rachunkiem zysków i strat za 2019 r., budżet na 2020 rok

- plan pracy na 2020 r.


TMKK Wrocław

Rekrutacja uczniów w zaprzyjaźnionym Technikum Żeglugi Śródlądowej we Wrocławiu

 

POLICJA PAŃSTWOWA II RP NA KRESACH

Anna Małgorzata Budzińska anna.malga@gmail.com

Opisywałam już losy konkretnych ludzi- policjantów i żołnierzy KOP. To były indywidualne losy, emocjonujące wspomnienia, świadectwa czasów i zmian.

1-Policjanci z Nowomalina

2- Oficer Korpusu Ochrony Pogranicza z rodziną- w Lewaczach

Teraz chciałabym usystematyzować wiedzę o tych służbach w tamtych czasach i na kresowych ziemiach.
Międzywojenne Kresy, tak jak cała II Rzeczpospolita, kojarzą się głównie z odzyskaną niepodległością, budowaniem państwa, dorobkiem i spokojnym życiem. Tymczasem Kresy pełne były niepokojów społecznych, politycznych i etnicznych.

Jak mogło być inaczej kiedy do miasta daleko, żyje się w ziemiance, a Warszawa to drugi koniec świata. Władza nie radziła sobie również z falą przestępczości.

Rozmowa z Wiolettą Sawicką

Wiek miłości. Wiek nienawiści

WIEK MIŁOŚCI. WIEK NIENAWIŚCI, to nowa saga opisująca dramatyczne losy polskiej rodziny ziemiańskiej z wileńskich Kresów.

Historia rozpoczyna się w roku 1913, w wielkim majątku, sprawnie zarządzanym przez hrabiego Aleksandra Ostojańskiego. Jego najmłodsza córka, Aleksandra, jest oczkiem w głowie ojca.

Piękna dziewczyna, gorąca patriotką i pewna siebie młoda dama, zakochuje się bez pamięci w ubogim nauczycielu z sąsiedztwa.

Rodzice za wszelką cenę starają się nie dopuścić do mezaliansu, ale kiedy w ostojańskim pałacu dochodzi do tragicznych wydarzeń, przyszłość hrabianki zupełnie się zmienia.

W kolejnym tomie Oleńka ukrywa się pod nazwiskiem Franki Wyrobek i dla ratowania dzieci wychodzi za mąż za prostego kowala.

Pomimo trudów codzienności, kobieta wciąż wspomina utraconą miłość. Tymczasem wielka wojna rzuca bohaterów aż za Wołyń, gdzie do głosu dochodzą ukraińscy nacjonaliści.

ROZWÓJ KRESÓW ZA CZASÓW II RP

Anna Małgorzata Budzińska

Z moich spotkań i doświadczeń wynika, że młodzi ludzie niewiele wiedzą o Kresach. W szkole tego nie uczą, w domu nie zawsze porusza się tematy historyczne, a opracowania kresowych wspomnień czytają głównie ludzie starsi.

Bywają organizacje, które jednoczą młodych w akcjach pomocowych, na przykład opieka nad grobami na Kresach, zbiórka paczek dla rodaków, różne aukcje i programy edukacyjne. Chwała tym organizatorom za to.

Według mnie brakuje jednak takiej ciągłej świadomości naszej historii, brakuje zainteresowania naszymi Kresami II RP.

Ja miałam to szczęście, że moi bliscy pochodzący z Kresów często opowiadali o ich przedwojennym życiu tam. Poznałam różne barwy Kresów- i te jasne, sielskie, swojskie, rodzinne, i te w kolorze krwi… Mam też trochę zdjęć. Opowiadali sporo, ale teraz wydaje mi się, że jeszcze za mało, jeszcze bym chciała wiedzieć więcej o tym i o tamtym. Niestety za późno- dziadkowie i rodzice już nie żyją.

Rozmawiam też z obcymi ludźmi, którzy zawierzają mi swoje wspomnienia i wzruszenia. Staram się zachować tę chociaż cząstkę pamięci o Kresach.

Jakże więc większość z naszych przodków pamięta te czasy, te ziemie?

Często słyszałam :

- U nas robiło się tak…
- U nas szło się…
- U nas mówiło się…
- U nas śpiewało się…
Ciągle był ten zwrot „u nas” !
Dużo czasu musiało upłynąć zanim to „u nas” zaczęło znaczyć też- we Wrocławiu, w Jeleniej Górze, w Lubinie, czy w setkach jeszcze innych miejscowości dokąd przybyli po wojnie przesiedleńcy z Kresów. Nie używam słowa „repatrianci”, bo oni przecież nie wracali do ojczyzny, ich ojczyzna była również na Kresach.

Jakże więc nam się kojarzą te odległe Kresy?

Dla jednych to małe wioski w lasach i bagnach Polesia. Dla innych to krajobraz wiosek huculskich i ich zwyczaje. Jeszcze inni wspominają bezkresne pola i łąki dzisiejszej Ukrainy. Są też tacy, którzy mieszkali w największych miastach- w Wilnie, we Lwowie i myślą o kulturze i zabytkach tych miejsc.

Dla większości są to malownicze wspomnienia- urokliwe krajobrazy, przemili ludzie, wielokulturowość, tolerancja religijna, praca ciężka, ale dająca radość i satysfakcję- jednym słowem sielanka.

Są też niestety i tacy, którym obraz wspomnień kresowych zakłóciły bestialskie napady band ukraińskich, które mordowały całe wioski…. Czerwień przestała im się kojarzyć z polnymi makami, a zaczęła raczej z krwią ich bliskich i znajomych, którzy zginęli w okrutny sposób….

Według mnie to są najczęściej powielane schematy wspomnień kresowych- z jednej strony sielanka, z drugiej rzezie ludności.
To wszystko prawda, ale nie cała.

Kresy to także rozwój, to przemysł, to sztuka, to architektura, to nauka i jeszcze kilka aspektów.

Pisałam już o malarstwie kresowym i ciągle się nim zachwycam. Pisałam też o literaturze, o pisarzach kresowych- to też piękny rozdział naszej kultury i historii.

Teraz chciałam zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt wspaniałych dokonań na Kresach II RP- o przemyśle na tych ziemiach. Nie jest to temat chodliwy, a przecież tak potrzebny!

ŚWIĘCI NA CZASY ZARAZY

Anna Małgorzata Budzińska

Dzisiaj żyjemy w dobie pandemii koronawirusa Covid 19 i przeraża nas ta sytuacja. To normalne- ludzie chorują, umierają, cierpią- jest się czego bać.

Nie pierwszy to przypadek w dziejach ludzkości. Zarazy różnego typu rozprzestrzeniają się szybko, a w miarę rozwoju ludzkości coraz szybciej. Przemieszczamy się różnymi środkami lokomocji, podróżujemy, wyjeżdżamy służbowo i turystycznie, więc nie dziw, że wirusy też wędrują.

Możemy się tylko cieszyć, że jednak lepiej sobie radzimy z taką sytuacją niż przed laty bywało. Ludzie nie umierają jak muchy, zwłoki nie leżą na ulicach, a lekarze robią co mogą, żeby zapobiegać i leczyć. Łatwiejszy dostęp do informacji daje możliwość dotarcia do ludzi z ostrzeżeniami i zakazami.

Nie jest lekko, ale bywało gorzej.

Każda epoka ma swoją, tylko jej przynależną zarazę, obszar choroby dominującej, odciskającej własne, niewygodne piętno. W starożytności i średniowieczu rolę tą odgrywała dżuma, w renesansie syfilis i poty angielskie, natomiast od wieku XVII zaczyna się okres naprzemiennych nawrotów epidemii ospy, duru, malarii. Oprócz leków, medykamentów, pseudo-medykamentów, środków ochronnych, starano się walczyć z epidemiami za pomocą środków duchowych – ten właśnie rodzaj leczenia stanowił wyraz pojmowania zarazy jako Boskiej Kary zesłanej na ludzi za grzechy.

Fundowano zatem msze wotywne, kaplice, kościoły, tzw. kolumny dżumowe, składano w świątyniach wota, jednak przede wszystkim kierowano modlitwy do popularnych patronów anty-zarazowych. Tak było od wieków.

Przyjrzyjmy się kilku świętym, którzy uznawani byli za patronów chroniących przed epidemiami.

Najpierw wspomnijmy świętego, który żył i pracował na Kresach Rzeczypospolitej- w Wilnie i w wioskach Polesia, bo postaci kresowe są u nas na pierwszym planie.

To święty Andrzej Bobola, jeden z patronów Polski.

Kołomyja 2019 - relacja cz.2

Wśród uczestników grupy była „ekipa krakowska” tj. 2 chłopcy - 10-letni Tomek i niemal 13-letni Janek z mamą Joanną oraz ciocią Dorotą.

Zespół ten, choć był tylko 1 tydzień pracował bardzo energicznie. Wśród wykonanych przez tą „ekipę” prac było odnowienie piaskowcowej płyty nagrobnej ich przodka Józefa Schallera.

Płyta ta została przez naszych wolontariuszy odkryta (wśród zarośli) bodajże w 2013-2014 roku i wówczas wymyta oraz odmalowano na niej napisy. Jednak ze względu na usytuowanie płyty niemal bezpośrednio w poziomie podłoża (otaczającej ziemi) i wykonanie z bardzo chłonącego wilgoć materiału, przez następne kilka lat pokryła się mocno glonami i mchem.

Podczas obecnej akcji Krakowianie dokonali ponownego jej gruntownego odczyszczenia, usunięcia wokół warstwy ziemi, nowego naniesienia napisów i zaimpregnowania. Miejmy nadzieję, że te działania pozwolą na zachowanie dobrego stanu nagrobka na wiele następnych lat.

Wszyscy z nich, a szczególnie chłopcy, mieli na pewno wiele satysfakcji z wykonanej pracy i osiągniętego efektu. Ta sympatyczna i pracowita rodzina z Krakowa stała się naszymi współpracownikami w kolejnych działaniach kresowych Towarzystwa – dziękujemy.


Fot. 42 Płyta nagrobka Józefa Schallera przed odnowieniem

Wielkanoc 2020

 

Nowy numer miesięcznika

 
Szanowni Państwo,

Redakcja miesięcznika „Nowe Życie” przygotowała specjalny numer pisma na Wielki Tydzień.

W numerze zostały zamieszczone teksty czytań biblijnych oraz modlitw liturgicznych.

Uzupełnieniem są rozważania przygotowane przez ks. prof. Mariusza Rosika i fotografie Romualda M. Sołdka z Wielkiego Tygodnia w katedrze wrocławskiej.

Naszym zamiarem jest przekazanie pisma osobom, które z obawy przed rozprzestrzenianiem się epidemii koronowirusa pozostaną w swoich domach.

Pismo przekażemy parafiom bezpłatnie. Wydanie numeru specjalnego wsparła Grupo INCO S.A.

W załączniku znajdą Państwo pismo Nowe Życie oraz modlitwę błogosławieństwa pokarmów na stole wielkanocnym w formie elektronicznej. Prosimy o możliwie szerokie rozesłanie tej informacji.

z chrześcijańskim pozdrowieniem

--
Wojciech Iwanowski
Sekretarz Redakcji
dolnośląskie pismo katolickie Nowe Życie
tel. +48 535 220 929

Pliki do ściągnięcia

1. Miesięcznik

2. Błogosławieństwo

ROK 2020 ROKIEM PROFESORÓW LWOWSKICH WE WROCŁAWIU

 Anna Małgorzata Budzińska

Pisałam już o kilku profesorach kresowych z różnych dziedzin. Teraz czas napisać ogólnie o trudnej historii ludzi nauki w powojennym Wrocławiu, ze szczególnym uwzględnieniem tych co przybyli ze Lwowa. A okazja ku temu jest doskonała- ROK PROFESORÓW LWOWSKICH!

Rada Miejska przyjęła uchwałę, w której rok 2020 we Wrocławiu będzie rokiem Profesorów Lwowskich. Nie wszystkim się to podobało- radni z PIS-u chcieli zablokować tę uchwałę, ale im się nie udało- na szczęście!

Powinniśmy pamiętać o wszystkich ludziach, którzy zaczynali od nowa życie w zupełnie obcym im miejscu i w katastroficznie trudnych warunkach, ale szczególnie powinniśmy pamiętać o tych światłych postaciach, które organizowały od nowa życie w zburzonym mieście. Dobrze, że w tym roku szczególnie oddamy im hołd.

Rok Profesorów Lwowskich został ustanowiony z okazji 75. rocznicy powołania polskich szkół wyższych we Wrocławiu, a profesorowie ze Lwowa położyli fundamenty pod rozwój polskiego Wrocławia. Przez cały rok na uczelniach będą organizowane wydarzenia związane z jubileuszem. Miejmy nadzieję, że koronawirus nie zakłóci tych obchodów i nie przeszkodzi w godnym uczczeniu pamięci o Profesorach Lwowskich. Odwiedzałam uczelnie jeszcze gdy Wrocław był wolny od tego wirusa. Teraz zajęcia na uczelniach odwołane…Oby nie na długo.

Jak zaczęła się historia polskiego życia akademickiego we Wrocławiu? Nie było łatwo, zwłaszcza, że proces ten zaczął się wkrótce po ustaniu działań wojennych.

1-pierwsi pionierzy Grupy Naukowo-Kulturalnej we Wrocławiu- podpisy

KRESOWE DROGI- WIKTOR BROSS

Anna Małgorzata Budzińska

Zastanawiałam się kogo można nazwać Kresowianinem- czy tego, który się tam urodził, czy tego, który tam pojechał, żył i pracował, czy tego, który ma korzenie kresowe, a może tego, który tam został, a ma polskie pochodzenie?

Uważam, że każdego z tych wymienionych można nazwać Kresowianinem, czy też bardziej swojsko Kresowiakiem.

Jednym z takich ludzi był profesor Wiktor Bross. Wprawdzie nie urodził się on na Kresach, ale skończone studia we Lwowie, życie i praca w tym mieście predestynują go do określenia Kresowianin.

1-profesor Wiktor Bross

KRESOWE DROGI- ZE LWOWA DO WROCŁAWIA- EUGENIUSZ GEPPERT

 Anna Małgorzata Budzińska

Opowiadałam już o Kresowianach, którzy osiedli we Wrocławiu. Niektórzy byli sławnymi ludźmi. Do takich należał też niewątpliwie Eugeniusz Geppert, urodzony we Lwowie.

1,2,3- Genio Geppert i portrety rodziców jego autorstwa- w późniejszych czasach

Był to wyjątkowy człowiek, który z zaangażowaniem realizował się w wielu dziedzinach. Był przede wszystkim artystą, pisał teksty krytyczne na temat sztuki, publikowane na łamach czasopism artystycznych, wydał także trzy książki. No i oczywiście Wrocław wiele mu zawdzięcza, bo zaraz po wojnie podjął trud zorganizowania w zniszczonym mieście uczelni artystycznej, której był pierwszym rektorem.


4-Eugeniusz Geppert w pracowni

Zasnął snem sprawiedliwych Grigorij Skorik

Z żalem zawiadamiamy, że opuścił Nas Grigorij Skorik.

Odszedł dobry Człowiek, wieloletni radny z Brodów. Człowiek mocno zaangażowany w pomoc Kresowianom. Pomagał przy renowacjach krzyży, nagrobków w polskich miejscach pamięci.


Pomagał docierać do polskich rodzin z pomocą humanitarną, z paczkami świątecznymi . W okresie Wszystkich Świętych rozwoził znicze przywiezione z Polski, po kresowych nekropoliach.


Gościł pod swoim dachem uczestników akcji „Mogiłę Pradziada ocal od zapomnienia”. Podróżny jadących w dalsze rejony kresów, na Wołyń do Kuzniecowska, Niemili, Lewacz zawsze mógł skorzystać z postoju i odpoczynku u Grigorija.

Na zlecenie Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej wykonał Lapidarium w Prusach Lwowskich (obecnie Jampil).

W listopadzie tego roku wraz z bliskimi i Stowarzyszeniem „Orzeł Biały” upamiętniał , wymordowanych w 1944 r. , mieszkańców Huty Pieniackiej.

Niech spoczywa w spokoju wiecznym.


Z ogromnym smutkiem i żalem przyjąłem informację o śmierci Grigorija Skorika, wieloletniego radnego miasta Brody. Grigorij od lat dbał o współpracę z gminą Wołów, gdzie zamieszkuje część jego rodziny. Zawsze uśmiechnięty, pełen energii, chętny do rozmowy i współpracy.

Żegnaj przyjacielu. Pozostaniesz na zawsze w naszej pamięci.

Dariusz Chmura, burmistrz Wołowa


Żegnaj kuzynie, Mój przyjacielu, który włożyłeś wiele swojego czasu i serca w pomoc Kresowianom.

Dziękujemy. Nigdy nie zapomnimy o Tobie.

Zapraszałeś mnie kilka dni temu na święta. Będę tylko, że na Twoim pogrzebie.

Żegnaj Bracie, spoczywaj w pokoju.

Kresowa tułaczka- i co dalej? - Muchobór Wielki we Wrocławiu

Anna Budzińska

Pisałam już o gehennie naszych przodków, którzy zmuszeni byli opuścić swoje domy na Kresach i w towarowych wagonach tygodniami przemierzali cały kraj, aby osiąść na Ziemiach Zachodnich. Wrocław był wtedy bardzo zburzony, ale i tu odradzało się życie.

1-Zburzony Wrocław

Chcę przybliżyć te pierwsze dni, miesiące, lata w powojennej Polsce- jakie one były dla naszych Kresowian?

To już kolejna część cyklu, tym razem o Muchoborze Wielkim, który teraz jest dzielnicą Wrocławia a kiedyś…

IPN Konkurs

TAM GDZIE MY TAM GRANICE RZECZYPOSPOLITEJ - JAZŁOWIEC - USA

KULICZKOWSCY Z JAZLOWCA NA KRESACH WSCHODNICH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Ja, Czesław Antoni KULICZKOWSKI (ur. 1952) jestem synem Franciszka KULICZKOWSKIEGO (1924-2014) z JazŁowca, w powiecie buczackim, w województwie tarnopolskim na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej (RP) i Heleny (z d. HORODECKIEJ) KULICZKOWSKIEJ (1930-1953) z Luzan, k. Kocmania na Bukowinie.

Moi przodkowie, podobnie jak przedstawiciele wielu innych rodów RP brali udział w powstaniach i zrywach narodowych, doświadczyli nieludzkiego traktowania i zesłania na Sybir, zesłania do przymusowych prac w Niemczech, udziału w walce o niepodległa i suwerenna Polskę na froncie wschodnim i zachodnim, repatriacji na Ziemie Zachodnie, emigracji do różnych krajów świata oraz aresztu jak i tez represji przez agentów Urzędu Bezpieczeństwa.

Fot. 1 – Franciszek KULICZKOWSKI, s. Kazimierza i Kazimiery MARCINKOWSKIEJ, Nowa Sól 1974 r. Archiwum prywatne CzesŁawa KULICZKOWSKIEGO.

TUŁACZKA KRESOWIAN – I CO DALEJ? CZ.II- JELENIA GÓRA

Anna Małgorzata Budzińska

Tułaczka naszych Kresowian kończyła się przeważnie na ziemiach zachodnich, w różnych miejscowościach.

W Jeleniej Górze w Muzeum Karkonoskim jest spora część wystawy obrazująca życie przesiedleńców z Kresów. Ze zdjęć i dokumentów dowiadujemy się „i co było dalej” z Kresowiakami. Obejrzałam tę wystawę z zainteresowaniem. „Ojczyzna stracona, Ojczyzna odnaleziona…”- taki miała tytuł.

1- Mapka obrazująca migrację z Kresów na te ziemie

Zbiórki publiczne pieniędzy na ratowanie cmentarzy kresowych

Zbiórka publiczna Nr 2019/4452/OR zgłoszona do MSWiA.

 

Brzeg

31.10. 2019

Zbiórka na Cmentarzu Komunalnym ul. Starobrzeska w Brzegu. Zbiórkę prowadzić będą członkowie Koła TMKK w Brzegu, uczniowie Liceum Ekonomicznego oraz harcerze z zastępu "Czarna Trzynastka z Brzegu.

Nazwa zbiórki - Ratowanie cmentarzy Kresowych, a cel zbiórki - Ratowanie polskich mogił na Kresach Wschodnich. Cel Zbiórki w Brzegu - budowa lapidarium wokół odrestaurowanej kaplicy rodu Strzemboszów w Prusach pod Lwowem, a wraz z nim odrestaurowanie niedawno odnalezionego nagrobka Orlęcia Lwowskiego na tymże cmentarzu.

W załączeniu kilka fotek z ostatniej fazy budowy lapidarium w Prusach, budowanego przez TMKK.

 

PAMIĘTAJCIE !

CZEGO TERAZ NIE URATUJEMY TEGO JUTRO JUŻ NIE BĘDZIE

OCALAMY

Przemysław Mandela
IPN Oddział we Wrocławiu

Czym jest projekt „Ocalamy” i jakie są jego cele?

Celem wieloletniego projektu OCALAMY, realizowanego przez Wojewodę Dolnośląskiego przy współpracy z Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej, jest odnalezienie oraz oznakowanie specjalnym znakiem graficznym grobów osób czynnie zaangażowanych w walkę o niepodległość i jej utrzymanie na przełomie pierwszej i drugiej dekady ubiegłego wieku.

Intencją jest również zabezpieczenie grobów przed ewentualną likwidacją przy współpracy z cmentarzami komunalnymi i parafialnymi.

Kresy – polskie ziemie wschodnie w XX wieku” – II edycja ogólnopolska

Autorskie spotkanie Maryli Ścibor Marchockiej

Instytut Pamięci Narodowej we Wrocławiu oraz Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu zapraszają na autorskie spotkanie Maryli Ścibor Marchockiej prezentujące książkę pt. ''Sprawiedliwi. Rzecz o Ukraińcach ratujących Polaków w czasie Rzezi Wołyńskiej''

21 października (poniedziałek) 2019 roku o godz. 16.00

Wstęp wolny. 'Sprawiedliwi…'' to zbiór opowiadań o Ukraińcach ratujących Polaków w czasie rzezi wołyńskiej.

To literacka interpretacja prawdziwych historii – odtworzona z pietyzmem, niemal dokumentalna – bo wszystko to wydarzyło się naprawdę: ból, strach przechodzący w panikę, śmiertelne zmęczenie, a wśród tego ludzie, którzy pozostali ludźmi: podali chleb, wodę, ukryli, opatrzyli rany, wywieźli w bezpieczne miejsce.

Tak mało dziś o nich wiemy: w relacjach z Wołynia przeważa groza mordu. To oczywiste, bo zbrodnia była tak straszliwa, że przykryła w pamięci wszystko, łącznie z doznanym dobrem. Ale to dobro właśnie jest warte ocalenia, przypomnienia, opisania. Dobro – pomimo. Często opłacone strachem, zarzutem zdrady od najbliższych, męczeństwem.

Sprawiedliwi, to też esej dopełniający opowieść o historię poszukiwań, również poszukiwań grobów, których nie ma, z przewijającym się a jakże współczesnym motywem pojednania. Sprawiedliwi to wreszcie indeks odnalezionych przez autorkę Sprawiedliwych z których wielu nadal jest anonimowych.

Całości dopełniają zdjęcia zjawiskowych fresków Juliana Bucmaniuka – zapomnianego ukraińskiego artysty II Rzeczpospolitej z grekokatolickiej bazyliki z Żółkwi. To też Ukraina jakiej nie znamy. Inna niż popularny stereotyp.

http://www.klubmil.pl/21102019-spotkanie-autorskie-m-s-marchockiej