Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 7

Dzisiejszy piątek (17.09.2021) to ostatni dzień drugiego etapu pracy na cmentarzach kresowych tegorocznej akcji Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej.

Zakończyliśmy pracę na cmentarzu w Zimnej Wodzie i chyba w samą porę bo po południu rozpadało się na dobre.

Zdążyliśmy jednak w bezdeszczowej porze uporządkować kilka kolejnych mogił.

Agnieszka wycięła wysokie zarośla przy mogile Jana Ptaszyńskiego, Pawła i Rozalii Schlöser, Heleny Szoniowskiej z Leśków oraz na kilku grobach w rejonie kaplicy.

Fot. 1 Odchwaszczona mogiła Jana Ptaszyńskiego i Schlöserów


Fot. 2 Mogiła Heleny Szoniowskiej z Leśków

Przemek z Maćkiem poszli „w dół” cmentarza i uporządkowali otoczenie grobowca Müllerów, Messnerów (Johan ojciec i Johan syn), Ferdinanda Assmanna i kilku następnych w tym rejonie.

Przy okazji natrafili na leżącą w trawie tabliczkę nagrobną Ludwika Pankiewicza, którą musimy zabrać do kraju, aby ją „zregenerować” i przywieźć z powrotem przy następnych działaniach.

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 6

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 6

Czwartek (16.09.2021) to kolejny dzień prac w Zimnej Wodzie.

Dopisująca pogoda pozwala nadal pracować na otwartej przestrzeni, więc korzystamy z tego dobrodziejstwa i porządkujemy mogiły na zimnowodziańskim cmentarzu.

W dniu dzisiejszym zespół wolontariuszy powiększył się o 3 harcerzy ze Lwowa (Diana, Marian i Sebastian) i panią Marię – parafiankę z Zimnej Wody.

Fot. 1. Harcerze ze Lwowa usuwają chwasty i porządkują mogiłę Franca Ołacza

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap

Fot. 1 Widok cmentarza w Starym Siole z przeciwległego wzgórza
(cmentarz po lewej stronie drogi, w tle kościoła

Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej realizuje drugi etap tegorocznej (2021 r.) akcji remontu i porządkowania cmentarzy kresowych na Ukrainie poprzez wyjazd grupy wolontariuszy w okresie 10 - 19.09.2021 r. w okolice Lwowa.

Będziemy tam kontynuować wieloletnie nasze działania na cmentarzach w Starym Siole i Zimnej Wodzie.

Akcja możliwa jest dzięki wydatnemu dofinansowaniu otrzymanemu z Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, w ramach programu dotacyjnego „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat 2021”.


Przy gromadzeniu wymaganego wkładu własnego, oprócz życzliwych tej sprawie osób prywatnych, pomaga nam również i w tym roku firma „Ubojnia Rytel”.


Wszystkim darczyńcom bardzo serdecznie dziękujemy, gdyż dzięki temu wsparciu możemy kontynuować nasze działania na Kresach.

W miejscowości Stare Sioło od kilku lat tworzymy lapidarium, umieszczając w nim elementy pomnikowe, które zostały tam zwiezione i złożone w pobliżu ogrodzenia, podczas likwidacji w końcówce XX wieku innego cmentarza rzymsko-katolickiego.

Odnalezione tam, w wysokich chwastach i zaroślach elementy posiadały jeszcze w miarę czytelne napisy świadczące o polskim pochodzeniu osób, które pierwotnie pod nimi spoczywały.

Tak więc postanowiliśmy podjąć akcję ich wydobywania i ustawiania na odpowiednio przygotowanym skrawku tego cmentarza, aby przywrócić pamięć o dawnych mieszkańcach tej miejscowości, a naszych polskich przodkach.


Fot. 2. Lapidarium na cmentarzu w Starym Siole (wygląd w październiku 2020)

Rekoncyliacja obrazu Matki Boskiej w Lubszy

Niedziela 22 sierpnia 2021r. Kościół Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny w Lubszy na Opolszczyźnie, dekanat Brzeg Północ.

Zebrali się tutaj pielgrzymi 15 parafii z całej Polski, bowiem trwa XXXI Pielgrzymka Ruchu Dla Lepszego Świata pn. "Zgromadziliśmy się na świętej wieczerzy".

Dzień wcześniej w sobotnie popołudnie przybywający do Lubszy pątnicy prezentowali swoje parafie i dokonania jakie odnotowali podczas działań w religijnym Ruchu Dla Lepszego Świata. Celem tegorocznego spotkania jest przeżycie dorocznego wydarzenia wiary, aby nawzajem uwrażliwić się na dynamiczne doświadczenie wspólnoty parafialnej, zdolnej promować wartość ewangelicznej jedności. Zaprezentowały się następujące parafie:

1. Parafia NMP Królowej Polski w Krośnie woj. podkarpackie
2. Parafia św. Jana Apostoła i Ewangelisty w Oleśnicy woj. dolnośląskie
3. Parafia św. Floriana Męczennika w Częstochowie
4. Parafia Niepokalanego Poczęcia NMP w Niemczy woj. dolnośląskie
5. Parafia św. Urszuli Ledóchowskiej w Malborku woj. pomorskie
6. Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Toruniu
woj. kujawsko- pomorskie
7. Parafia św. Mikołaja w Hrubieszowie woj. lubelskie
8. Parafia Przemienienia Pańskiego w Starokrzepicach pow. Kłobuck,
woj. śląskie
9. Parafia św. Jana Chrzciciela i Św. Jana Ewangelisty Lublin Katedra
10. Parafia Maryi Matki Bożej w Jawidzu – Rokitnie pow. Łęczna
woj. lubelskie
11. Parafia św. Barbary w Łęcznej woj. lubelskie
12. Parafia św. Piotra i Pawła Majdan Stary pow. Biłgoraj woj. lubelskie
13. Parafia św. Bartłomieja Apostoła w Szydłowicach pow. Brzeg woj. opolskie
14. Parafia św. Apostołów Piotra i Pawła Mąkoszycach pow. Brzeg woj. opolskie
15. Gospodarz – Parafia Nawiedzenia Najświętszej Marii Panny
w Lubszy pow. Brzeg – Archidiecezja Wrocławska.


Podczas niedzielnej uroczystej Eucharystii Abp Józef Kupny, Metropolita Wrocławski dokonał Rekoncyliacji Ubiorów Wizerunku Matki Bożej z Czerwonogrodu (1604 r.).

Rekoncyliacja - obrzęd liturgiczny przywracający charakter sakralny zdewastowanym bądź sprofanowanym miejscom, takim jak kościoły, cmentarze i tym podobne. W przypadku Lubszy - poświęcenie ubiorów wizerunku Matki Boskiej.

W Czerwonogrodzie przez 4 wieki królowała Czerwonogrodzka Pani w złotej koronie i srebrnej sukni ze złotymi gwiazdami. Ikona Matki Bożej została napisana w 1604 roku. Przez wiele lat odbierała cześć i uwielbienie, o czym świadczyły wota składane przez lub wierny w świątyni Czerwonogrodzkiej.

Czerwonogród najstarsza osada na Podolu wymieniana w latopisach już w IX wieku wzmiankowana później w kronikach jako Castrum rubrum : czerwony zamek. Był rezydencją ruskich książąt zniszczony przez Mongołów w latach 1240/1241, gdy Podole opanowali Litwini od księcia Olgierda otrzymali Czerwonogród książęta Koriatowicze, którzy ufundowali pierwszy klasztor Dominikanów.

Sam obraz powstał w 1604 roku i jak podaje historia już w 1618 roku otoczony był czcią i szacunkiem, „ … bo wota srebrne skradł niejaki Wysocki, którego za ten haniebny czyn powieszono w tym roku …”.

W 1725 roku banda Bałuckiego w liczbie 5 bandytów ukradła z kościoła wota złote i srebrne spod obrazu i tych też powieszono. Cudowna Ikona Matki Bożej Częstochowskiej (tytułem miejsca Czerwonogrodzka ) co potwierdza spis inwentarza kościoła pw. Wniebowzięcia NMP w Czerwonogrodzie z 1938 roku w głównym ołtarzu nadal odbierała cześć i uwielbienie.

Ale nadeszły bardzo trudne dni. Kiedy z 2 na 3 lutego 1945 roku bojówki nacjonalistów ukraińskich otoczyły wieś rozpoczęła się Golgota Wschodu.

Część mieszkańców schroniła się w domu ludowym, w młynie i w kościele. Wieś spalono. Nie ocalał żaden z 79 domów. Zamordowano w bestialski sposób 125 mieszkańców, w całej wojnie zginęło ich około 212 osób.

W czasie opuszczania Czerwonogrodu w 1945 roku major wojsk sowieckich kazał Panu kościelnemu oddać klucze od kościoła bo wiedział, że ikona jest zabytkowa i cenna.

Rada kościelna : Bronisław Dmytruszyński, Marcin Wierzbicki, Stanisław Wierzbicki i kościelny Zalewski podjęła wtedy decyzję, by obraz schować. Całą historię – właściwie kradzieży z rąk towarzyszy radzieckich opisała Siostra Szarytka Władysława Sobierajska w swoim pamiętniku.

Dwa wozy po otrzymaniu „bumagi pozwolenia” pojechały pod kościół. Jeden przywiózł ziemniaki, a drugi wywiózł Ikonę do kaplicy cmentarnej.

Po wojnie w 1947 został on z gwiazdek odarty i przeniesiony do ukraińskiego domu w Nyrkowie, a następnie nawet do Zaleszczyk. Wiemy, że deska obrazu po latach leżenia na strychu uległa zniszczeniu. Pozostały tylko sukienki i korony, które w czasie długich lat leżały pod podłogą w kuchni.

Niezbadane są jednak wyroki Boże. Cały ubiór Matki Bożej dotarł w 2007 roku do Lubszy. Odnowienie wiązało się jednak z naszymi zasobami, a te na naszych wiejskich parafiach przecież wiemy nie są ogromne.

Z pomocą Bożą i ludzką udało się odnowić ubiory i je położyć na kopii ikony Matki Bożej Czerwonogrodzkiej, którą w latach 2010 do 2015 napisała wedle wszelkich prawideł duchowych Ikonografka Pani Dorota, Tamara Bartold z Wrocławia (członek naszego Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej) korzystając ze zdjęcia naszej Pani Maryi z 1938 roku, które ze sobą wyżej wspomniana Siostra Szarytka Władysława Sobierajska ze sobą na nasze zachodnie ziemie tu do Lubszy przywiozła.

Dzisiaj zebrani oddają Jej Cześć i Uwielbienie, bo przecież to dzięki opiece Matki Bożej wielu naszych parafian się uratowało zarówno z pożogi wojennej jak i powojennej.

Na uroczystość ze sztandarem kresowym przybyła delegacja Zarządu Głównego Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej we Wrocławiu.


tekst i zdjęcia:
Eugeniusz Szewczuk

Kołomyja – dzień 12

 Zbyszek Saganowski

Uff…! Dobrnęliśmy do końca prac. Jeszcze 2-dniowy powrót do domu i koniec obecnego etapu tegorocznych prac na Ukrainie.

Dzień końcowy. Drobne prace kosmetyczne polegające na malowaniu i hydrofobizacji pomników, a większa część wolontariuszy pracuje przy czyszczeniu i pakowaniu licznego sprzętu.

Na szczęście mamy możliwość zostawienia części sprzętu na miejscu, u zaprzyjaźnionej Ulany (dziękujemy!), więc nie musi on wracać 800 km do Polski i później znowu przyjeżdżać.

Jednak maszyneria (myjka ciśnieniowa, część węży do wody, narzędzi ogrodniczych, piła, wiertarki, szlifierki, narzędzia ślusarskie itd.) będzie potrzebna w kolejnych etapach akcji, na innych cmentarzach (Zimna Woda, Stare Sioło), które mamy nadzieję remontować we wrześniu, więc musi jechać z nami.

Dziś odwiedził nas pan konsul ze Lwowa Rafał Kocot i w rozmowie zapoznał się z bieżącymi problemami związanymi z remontem tego cmentarza i jego aktualną sytuacją.

Pan konsul przyjeżdża co jakiś czas do Kołomyi i jest w miarę na bieżąco z wiedzą dotyczącą cmentarza. Współpraca z Konsulatem RP we Lwowie, od początku naszych działań na Ukrainie jest bardzo pomyślna, gdyż uzyskujemy dużą pomoc w zakresie kontaktów z lokalnymi władzami i instytucjami oaz organizacjami, z którymi mamy potrzebę kontaktować się.

Dziękujemy Konsulatowi RP za każdorazową pomoc w naszych podróżach na Kresy i pobycie tutaj.

Zakończenie prac na cmentarzach zawsze zawiera w naszym „ceremoniale” zapalenie symbolicznych zniczy pamięci o zmarłych pochowanych na porządkowanej i remontowanej nekropolii i modlitwą za nich.

Dzisiaj modlitwę poprowadził ks. Michał, aktualny wikary w parafii św. Ignacego Loyoli w Kołomyi, który z wielką życzliwością przyjął nasze zaproszenie na cmentarz, a będąc tu wcześniej, w trakcie naszych prac, dokładnie zapoznał się ze stanem cmentarza i jego priorytetowymi potrzebami.

Dziękujemy ks. Michałowi za ciepły i życzliwy kontakt i obecność w dzisiejszym etapie pobytu i prac na cmentarzu.

Mieliśmy dziś jeszcze jedną wizytę – miejscowego policjanta, który przyjechał ze zdjęciami (w komórce) graffiti szpecących wiele miejscowych grobowców informując, że prowadzi postępowanie w kierunku wykrycia sprawców i dalszego wówczas działania. Przekazałem panu Policjantowi posiadane zdjęcia, zastanych wczoraj wieczorem na cmentarzu „gości”, którzy bezczeszczą mogiły i zaśmiecają teren i wierzą, że to może w jakiś sposób pomóc w ochronie tego obiektu przed wandalami.

Jestem mocno przekonany, że dzisiejsza wizyta Policjanta była wynikiem odwiedzin cmentarza przez włodarza miasta pana Bogdana Stanisławskiego. Jeśli tak jest, a ja jestem o tym przekonany, to pragnę podziękować Panu Merowi za reakcję i podjęte kroki.

Etap tegoroczny bezpośrednich prac na kołomyjskim cmentarzu dziś się domyka. Czeka nas teraz wiele czasu poświęconego na żmudne przeglądanie zdjęć i spisywanie wszystkich odczytanych napisów, w celu aktualizacji naszego spisu pochówków tego cmentarza (na stronie www.kresowianie.info) oraz szereg innych powyjazdowych działań, z rozliczeniem prac i wydatków łącznie.

Wcześniej jednak musimy bezpiecznie wrócić do kraju i nadrobić służbowe, domowe, rodzinne i inne zaległości spowodowane naszą tam nieobecnością.

Już teraz, pospiesznie, na gorąco pragnę podziękować wszystkim wolontariuszom biorącym udział w obecnym etapie akcji, za ich decyzję o wyjeździe, poświęcenie czasu, sił i zdrowia, za wielkie zaangażowanie (o którym mówiłem panu konsulowi w dzisiejszej rozmowie), za dużą samodzielność w pracy i czynnościach (bez konieczności pobudzania do działania), za dużą umiejętność wykonywania koniecznych prac, za cierpliwość i poświęcenie.

Podziękowania dla wolontariuszy dotyczą zarówno osób, które przyjechały do Kołomyi z Polski (Wrocław, Oława, Brzeziny, Kraków), jak i miejscowych osób, mieszkańców Kołomyi, którzy włączali się codziennie lub sporadycznie do wspólnej pracy.

Niezmiennie wspomaga nas w Kołomyi Towarzystwo Kulturowe Polskie im. A. Mickiewicza, a w szczególności nasz dobry, miejscowy anioł stróż, pan Włodzimierz Hułaj. Dziękuję Panie Włodku, a nie będę wymieniał za co, bo jest Pan na każde „zawołanie” i w każdej sytuacji problematycznej stara się bardzo pomóc.

Chcę też wymienić z imienia pana Bolka Śliwińskiego , który dzień, w dzień przyjeżdża przed nami na cmentarz, otwierając wszystkie potrzebne kłódki i zamki, abyśmy mogli wejść i wjechać na teren cmentarza i do kaplicy, gdzie trzymamy cały sprzęt oraz ciężko z nami pracuje, a później ostatni opuszcza cmentarz, wszystko zamykając. Dziękuję serdecznie Panie Bolesławie

Jestem uradowany faktem, że kolejny rok nie wydarzył się żaden nieszczęśliwy wypadek, w tak trudnej i niebezpiecznej, wykonywanej w warunkach polowych i improwizacyjnych pracy, poza drobnymi otarciami czy innymi własnymi dolegliwościami.

To właściwie jest najważniejsze, bo cel (ratowanie pamięci o przodkach i naszej historii) jest bardzo ważny i główny w tym działaniu, ale zdrowie i życie wolontariuszy nie może być od tego celu mniej ważne. Dziękuję Wam wszystkim razem i każdemu z osobna za przeżyte wspólnie kilkanaście dni żmudnych i trudnych działań.

Wolontariusze w tej akcji są najważniejsi, gdyż to oni wykonują przecież „czarną robotę”.

Nie byłoby jednak możliwe wyjechanie tutaj, gdyby nie było funduszy i innych koniecznych działań i wsparcia umożliwiającego wyjazd sporej grupy osób na Ukrainę i przebywanie tutaj, pracując na cmentarzu.

Głównym wspomożycielem naszej akcji jest już 3 rok Instytut Polskiego Dziedzictwa Narodowego za Granicą „Polonika”, któremu ogromnie dziękuję w imieniu własnym i naszego Towarzystwa (Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej we Wrocławiu). Mam nadzieję, że uznacie Państwo, że Państwa środki wykorzystywane są przez nas pożytecznie i efektywnie.

Wśród ofiarodawców indywidualnych chcę wymienić firmę „Ubojnia Rytel”, która wspomaga nas kolejny rok w zebraniu wkładu własnego na realizację projektu.


Nie jestem w stanie dziś wymienić wszystkich ofiarodawców indywidualnych z nazwy, imienia, lub nazwiska (proszę wybaczyć), ale za to wsparcie bardzo serdecznie dziękuję i zapewniam o naszej (Towarzystwa) wdzięczności za otrzymane datki, a także otrzymaną pomoc materiałową i organizacyjną.

Dziękuję wreszcie Wszystkim Osobom ŻYCZLIWIE interesującym się naszymi działaniami i przebiegiem akcji. Wszelkie miłe opinie i wyrazy uznania dla naszych wolontariuszy oraz życzenia pomyślnego działania i wszelkich podziękować są wsparciem moralnym i motywują pozytywnie do wykonywanej pracy. Wszystkim Państwu serdecznie dziękuję.

- kapitan Giziewicz ze zniczem na pożegnanie


- Janek maluje napisy u Kłosowskich


- ostatnie impregnacje – tu grobowiec Lutz


- jak zawsze dostojna postać kobiety u Kraśnickich – już zapalone znicze