80 rocznica zakończenia II wojny światowej – uroczystość we Wrocławiu
Relacja autorstwa Andrzeja Powidzkiego

8 maja w całej Polsce obchodzimy zakończenia II wojny światowej i Narodowy Dzień Zwycięstwa. Święto to zostało ustanowione w 2015 roku dla upamiętnienia zwycięstwa nad hitlerowskimi Niemcami. Jednocześnie zostało zniesione Narodowe Święto Zwycięstwa i Wolności, nazywane Dniem Zwycięstwa, obchodzone 9 maja zgodnie z dekretem komunistycznych władz z 1945 roku.
Tradycyjnie, we Wrocławiu oficjalna uroczystość upamiętnienia 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej miała miejsce na Cmentarzu Żołnierzy Polskich, przed pomnikiem Żołnierza Polskiego.

 

 

1 września 1939 roku wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny rozpoczęły działania wojenne o godzinie 4:35 od zbombardowania mostów na dolnej Wiśle w Tczewie (drogowego i kolejowego) i nalotu na Wieluń. Chwilę później, o godz. 4:45 nastąpił ostrzał Wojskowej Składnicy Tranzytowej na półwyspie Westerplatte salwami z niemieckiego pancernika szkolnego „Schleswig-Holstein”, który z rozkazem czekania na termin wybuchu wojny, przypłynął rano 25 sierpnia na redę portu Wolnego Miasta Gdańsk, pod pozorem wizyty kurtuazyjnej. Pancernik od rana 1 września 1939 roku wziął udział w ostrzeliwaniu polskich koszar i umocnień stałych na Westerplatte, stając się jednym z najbardziej znanych symboli ataku Niemiec na Polskę.

Tak rozpoczęła się II wojna światowa – największa i najkrwawsza wojna w dziejach, zaliczana do wojen totalnych, trwająca od 1 września 1939 roku do 2 września 1945 roku (w Europie do 8 maja 1945 roku). Brały w niej udział państwa wszystkich kontynentów oraz blisko 1,7 miliarda ludzi, w tym około 110 milionów pod bronią. Według różnych szacunków zginęło w niej od 60 do 85 milionów ludzi, w tym 6 milionów obywateli polskich (ok. 3 mln polskich Żydów, ok. 2 mln Polaków, ok. 1 mln obywateli polskich innych narodowości, m.in. Ukraińców, Białorusinów, Romów, Litwinów). Rekordowa liczba ofiar cywilnych to skutek między innymi ludobójstwa i zbrodni wojennych.

Wojna w Europie (II wojna światowa) zakończyła się podpisaniem aktu bezwarunkowej kapitulacji Niemiec 8 maja 1945 roku o godzinie 22.43 czasu środkowo-europejskiego w dzielnicy Karlshorst w Berlinie. Dzień wcześniej, 7 maja 1945 roku, w kwaterze głównej Alianckich Sił Ekspedycyjnych generała Dwighta Eisenhowera w Reims we Francji, podpisano pierwszą kapitulację, nazywaną później wstępnym protokołem.

Kapitulacja Niemiec oznaczała koniec wojny w Europie, ale nadal toczyły się jednak walki z Japonią. Dopiero jej kapitulacja 2 września 1945 roku zakończyła ostatecznie II wojnę światową.

W lipcu i sierpniu 1945 roku w Poczdamie koło Berlina przywódcy Stanów Zjednoczonych Ameryki, Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich i Wielkiej Brytanii, ustaliły zasady polityki wobec Niemiec. W wyniku ustaleń poczdamskich Polska znalazła się w radzieckiej strefie wpływów i odebrano Polakom prawo suwerennego decydowania o własnym losie, aż do 1989 roku.

22 listopada 2004 roku Zgromadzenie Ogólne ONZ ustanowiło dni 8 i 9 maja Czasem Upamiętniania i Pojednania Poświęconym Tym, Którzy Stracili Życie Podczas Drugiej Wojny Światowej (Rezolucja A/RES/59/26).
 

W czwartek, 8 maja 2025 roku, na Cmentarzu Żołnierzy Polskich przed pomnikiem Żołnierza Polskiego z udziałem, parlamentarzystów i przedstawicieli władz rządowych, samorządowych zarówno województwa dolnośląskiego, jak i miasta Wrocławia oraz przedstawicieli korpusu dyplomatycznego, służb mundurowych, organizacji kombatanckich, stowarzyszeń i związków, a także harcerzy i uczniów szkół, odbyła się oficjalna uroczystość upamiętnienia 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej.
 

Po złożeniu meldunku gen. bryg. Markowi Brzezicha, dowódcy Garnizonu, przez dowódcę uroczystości majora Krzysztofa Patulskiego o rozpoczęciu uroczystego Apelu z okazji 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej, gen. Marek Brzezicha wykonał przegląd pododdziałów oraz pocztów sztandarowych i przywitał się z wszystkimi uczestnikami stanowiącymi asystę honorową uroczystości.

Oficjalna część uroczystości rozpoczęła się od podniesienia flagi państwowej i uroczystego wykonania Hymnu Polski, później były wygłaszane przemówienia okolicznościowe.

Jako pierwszy głos zabrał dr Andrzej Jerie, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia we Wrocławiu, który przypomniał o wydarzeniach z 8 ostatnich dekad, które kształtowały polską rzeczywistość w kontekście zmian w Europie oraz drogę jaką przeszedł naród polski. Przypomniał o skali ludzkich doświadczeń i o tym, jak pamięć tych ludzi kształtuje naszą współczesność.

Anna Żabska, wojewoda dolnośląska, mówiła m.in. „Dziś, w obliczu niestabilnej sytuacji geopolitycznej, wojny za wschodnią granicą, pamięć o wojnie staje się nie tylko moralnym obowiązkiem, ale też przestrogą. Tak ważna jest budowa odporności państwa i społeczeństwa. Tylko silne, dobrze zorganizowane państwo, wspierane przez świadomych obywateli, może skutecznie odpowiadać na wyzwania współczesności – zarówno militarnie, jak i te wynikające z klęsk żywiołowych”.

Następnie przemawiali: Paweł Gancarz, marszałek Województwa Dolnośląskiego i Martin Kremer, konsul generalny Republiki Federalnej Niemiec we Wrocławiu, który wskazując na winę Niemiec za rozpętanie II wojny światowej, zwrócił uwagę na fakt, że to właśnie z Wrocławia wyszedł gest pojednania Polaków z Niemcami, były to słowa wrocławskiego arcybiskupa Bolesława Kominka „przebaczamy i prosimy o przebaczenia” zawarte w Orędziu biskupów polskich do biskupów niemieckich. Był to 60 lat temu – gest odważny i doniosły, a przypomnienie tych słów jest szczególnie ważne, gdyż rok 2025 jest we Wrocławiu Rokiem Pojednania.

Po wystąpieniach okolicznościowych modlitwę ekumeniczną odmówili: ksiądz ks. Paweł Meler w imieniu Waldemara Pytela, Biskupa Diecezji Wrocławskiego Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Polsce; ks. dr Adam Łużniak, wikariusz generalny archidiecezji wrocławskiej; ks. Grzegorz Cybulski, wojewódzki kapelan Policji w imieniu arcybiskupa Jerzego Pańkowskiego, Biskupa Diecezji Wrocławsko-Szczecińskiej Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego modlitwę odmówił; ks. Eugeniusz Suchy, Kanclerz Kurii Biskupiej Eparchii Wrocławsko-Koszalińskiej Kościoła Greckokatolickiego w Polsce; Marek Marossanyi, chazan Gminy Wyznaniowej Żydowskiej we Wrocławiu.

Porucznik Angelina Imiłowska poprowadziła – odczytała uroczysty Apel Pamięci, który był składanym hołdem żołnierzom wszystkich armii polskich, uczestnikom ruchu oporu, członkom Polskiego Państwa Podziemnego, ludności cywilnej – ofiarom II wojny światowej. Apel został zakończony salwą honorową dla upamiętnienia ofiar II wojny światowej.
 

 

Po salwie i sygnale „Hasło Wojska Polskiego”, werblista grał „Tremolo”, a na placu apelowym z posterunkiem honorowym przed metalowym krzyżem, symbolicznym miejscem czci oddawanej przez społeczeństwo Wrocławia pochowanym na cmentarzu Żołnierzy Polskich, delegacje uczestników uroczystości wyrazili hołd poprzez tradycyjne złożenie wieńców, wiązanek kwiatów i zapalenie zniczy. Hołd złożyło około 40. delegacji.

Uroczystość zakończył, zagrany przez trębacza sygnał „Cisza” i utwór okolicznościowy „Pieśń Reprezentacyjna Wojska Polskiego” odegrana przez Orkiestrę Reprezentacyjną Wojsk Lądowych we Wrocławiu I odśpiewana przez uczestników uroczystości.

Uroczystość uświetniły: asysta wojskowa i poczet chorągwiany WP wystawione przez Centrum Szkolenia Wojsk Inżynieryjnych i Chemicznych im. gen. Jakuba Jasińskiego we Wrocławiu, Kompania Honorowa KWP we Wrocławiu, Patrol Konny Straży Miejskiej i 22 poczty sztandarowe.
 

publ. 12.05.2025