ROZWÓJ KRESÓW ZA CZASÓW II RP

Anna Małgorzata Budzińska

Z moich spotkań i doświadczeń wynika, że młodzi ludzie niewiele wiedzą o Kresach. W szkole tego nie uczą, w domu nie zawsze porusza się tematy historyczne, a opracowania kresowych wspomnień czytają głównie ludzie starsi.

Bywają organizacje, które jednoczą młodych w akcjach pomocowych, na przykład opieka nad grobami na Kresach, zbiórka paczek dla rodaków, różne aukcje i programy edukacyjne. Chwała tym organizatorom za to.

Według mnie brakuje jednak takiej ciągłej świadomości naszej historii, brakuje zainteresowania naszymi Kresami II RP.

Ja miałam to szczęście, że moi bliscy pochodzący z Kresów często opowiadali o ich przedwojennym życiu tam. Poznałam różne barwy Kresów- i te jasne, sielskie, swojskie, rodzinne, i te w kolorze krwi… Mam też trochę zdjęć. Opowiadali sporo, ale teraz wydaje mi się, że jeszcze za mało, jeszcze bym chciała wiedzieć więcej o tym i o tamtym. Niestety za późno- dziadkowie i rodzice już nie żyją.

Rozmawiam też z obcymi ludźmi, którzy zawierzają mi swoje wspomnienia i wzruszenia. Staram się zachować tę chociaż cząstkę pamięci o Kresach.

Jakże więc większość z naszych przodków pamięta te czasy, te ziemie?

Często słyszałam :

- U nas robiło się tak…
- U nas szło się…
- U nas mówiło się…
- U nas śpiewało się…
Ciągle był ten zwrot „u nas” !
Dużo czasu musiało upłynąć zanim to „u nas” zaczęło znaczyć też- we Wrocławiu, w Jeleniej Górze, w Lubinie, czy w setkach jeszcze innych miejscowości dokąd przybyli po wojnie przesiedleńcy z Kresów. Nie używam słowa „repatrianci”, bo oni przecież nie wracali do ojczyzny, ich ojczyzna była również na Kresach.

Jakże więc nam się kojarzą te odległe Kresy?

Dla jednych to małe wioski w lasach i bagnach Polesia. Dla innych to krajobraz wiosek huculskich i ich zwyczaje. Jeszcze inni wspominają bezkresne pola i łąki dzisiejszej Ukrainy. Są też tacy, którzy mieszkali w największych miastach- w Wilnie, we Lwowie i myślą o kulturze i zabytkach tych miejsc.

Dla większości są to malownicze wspomnienia- urokliwe krajobrazy, przemili ludzie, wielokulturowość, tolerancja religijna, praca ciężka, ale dająca radość i satysfakcję- jednym słowem sielanka.

Są też niestety i tacy, którym obraz wspomnień kresowych zakłóciły bestialskie napady band ukraińskich, które mordowały całe wioski…. Czerwień przestała im się kojarzyć z polnymi makami, a zaczęła raczej z krwią ich bliskich i znajomych, którzy zginęli w okrutny sposób….

Według mnie to są najczęściej powielane schematy wspomnień kresowych- z jednej strony sielanka, z drugiej rzezie ludności.
To wszystko prawda, ale nie cała.

Kresy to także rozwój, to przemysł, to sztuka, to architektura, to nauka i jeszcze kilka aspektów.

Pisałam już o malarstwie kresowym i ciągle się nim zachwycam. Pisałam też o literaturze, o pisarzach kresowych- to też piękny rozdział naszej kultury i historii.

Teraz chciałam zwrócić uwagę na jeszcze jeden aspekt wspaniałych dokonań na Kresach II RP- o przemyśle na tych ziemiach. Nie jest to temat chodliwy, a przecież tak potrzebny!

ŚWIĘCI NA CZASY ZARAZY

Anna Małgorzata Budzińska

Dzisiaj żyjemy w dobie pandemii koronawirusa Covid 19 i przeraża nas ta sytuacja. To normalne- ludzie chorują, umierają, cierpią- jest się czego bać.

Nie pierwszy to przypadek w dziejach ludzkości. Zarazy różnego typu rozprzestrzeniają się szybko, a w miarę rozwoju ludzkości coraz szybciej. Przemieszczamy się różnymi środkami lokomocji, podróżujemy, wyjeżdżamy służbowo i turystycznie, więc nie dziw, że wirusy też wędrują.

Możemy się tylko cieszyć, że jednak lepiej sobie radzimy z taką sytuacją niż przed laty bywało. Ludzie nie umierają jak muchy, zwłoki nie leżą na ulicach, a lekarze robią co mogą, żeby zapobiegać i leczyć. Łatwiejszy dostęp do informacji daje możliwość dotarcia do ludzi z ostrzeżeniami i zakazami.

Nie jest lekko, ale bywało gorzej.

Każda epoka ma swoją, tylko jej przynależną zarazę, obszar choroby dominującej, odciskającej własne, niewygodne piętno. W starożytności i średniowieczu rolę tą odgrywała dżuma, w renesansie syfilis i poty angielskie, natomiast od wieku XVII zaczyna się okres naprzemiennych nawrotów epidemii ospy, duru, malarii. Oprócz leków, medykamentów, pseudo-medykamentów, środków ochronnych, starano się walczyć z epidemiami za pomocą środków duchowych – ten właśnie rodzaj leczenia stanowił wyraz pojmowania zarazy jako Boskiej Kary zesłanej na ludzi za grzechy.

Fundowano zatem msze wotywne, kaplice, kościoły, tzw. kolumny dżumowe, składano w świątyniach wota, jednak przede wszystkim kierowano modlitwy do popularnych patronów anty-zarazowych. Tak było od wieków.

Przyjrzyjmy się kilku świętym, którzy uznawani byli za patronów chroniących przed epidemiami.

Najpierw wspomnijmy świętego, który żył i pracował na Kresach Rzeczypospolitej- w Wilnie i w wioskach Polesia, bo postaci kresowe są u nas na pierwszym planie.

To święty Andrzej Bobola, jeden z patronów Polski.

Wielkanoc 2020

 

Nowy numer miesięcznika

 
Szanowni Państwo,

Redakcja miesięcznika „Nowe Życie” przygotowała specjalny numer pisma na Wielki Tydzień.

W numerze zostały zamieszczone teksty czytań biblijnych oraz modlitw liturgicznych.

Uzupełnieniem są rozważania przygotowane przez ks. prof. Mariusza Rosika i fotografie Romualda M. Sołdka z Wielkiego Tygodnia w katedrze wrocławskiej.

Naszym zamiarem jest przekazanie pisma osobom, które z obawy przed rozprzestrzenianiem się epidemii koronowirusa pozostaną w swoich domach.

Pismo przekażemy parafiom bezpłatnie. Wydanie numeru specjalnego wsparła Grupo INCO S.A.

W załączniku znajdą Państwo pismo Nowe Życie oraz modlitwę błogosławieństwa pokarmów na stole wielkanocnym w formie elektronicznej. Prosimy o możliwie szerokie rozesłanie tej informacji.

z chrześcijańskim pozdrowieniem

--
Wojciech Iwanowski
Sekretarz Redakcji
dolnośląskie pismo katolickie Nowe Życie
tel. +48 535 220 929

Pliki do ściągnięcia

1. Miesięcznik

2. Błogosławieństwo

ROK 2020 ROKIEM PROFESORÓW LWOWSKICH WE WROCŁAWIU

 Anna Małgorzata Budzińska

Pisałam już o kilku profesorach kresowych z różnych dziedzin. Teraz czas napisać ogólnie o trudnej historii ludzi nauki w powojennym Wrocławiu, ze szczególnym uwzględnieniem tych co przybyli ze Lwowa. A okazja ku temu jest doskonała- ROK PROFESORÓW LWOWSKICH!

Rada Miejska przyjęła uchwałę, w której rok 2020 we Wrocławiu będzie rokiem Profesorów Lwowskich. Nie wszystkim się to podobało- radni z PIS-u chcieli zablokować tę uchwałę, ale im się nie udało- na szczęście!

Powinniśmy pamiętać o wszystkich ludziach, którzy zaczynali od nowa życie w zupełnie obcym im miejscu i w katastroficznie trudnych warunkach, ale szczególnie powinniśmy pamiętać o tych światłych postaciach, które organizowały od nowa życie w zburzonym mieście. Dobrze, że w tym roku szczególnie oddamy im hołd.

Rok Profesorów Lwowskich został ustanowiony z okazji 75. rocznicy powołania polskich szkół wyższych we Wrocławiu, a profesorowie ze Lwowa położyli fundamenty pod rozwój polskiego Wrocławia. Przez cały rok na uczelniach będą organizowane wydarzenia związane z jubileuszem. Miejmy nadzieję, że koronawirus nie zakłóci tych obchodów i nie przeszkodzi w godnym uczczeniu pamięci o Profesorach Lwowskich. Odwiedzałam uczelnie jeszcze gdy Wrocław był wolny od tego wirusa. Teraz zajęcia na uczelniach odwołane…Oby nie na długo.

Jak zaczęła się historia polskiego życia akademickiego we Wrocławiu? Nie było łatwo, zwłaszcza, że proces ten zaczął się wkrótce po ustaniu działań wojennych.

1-pierwsi pionierzy Grupy Naukowo-Kulturalnej we Wrocławiu- podpisy

KRESOWE DROGI- WIKTOR BROSS

Anna Małgorzata Budzińska

Zastanawiałam się kogo można nazwać Kresowianinem- czy tego, który się tam urodził, czy tego, który tam pojechał, żył i pracował, czy tego, który ma korzenie kresowe, a może tego, który tam został, a ma polskie pochodzenie?

Uważam, że każdego z tych wymienionych można nazwać Kresowianinem, czy też bardziej swojsko Kresowiakiem.

Jednym z takich ludzi był profesor Wiktor Bross. Wprawdzie nie urodził się on na Kresach, ale skończone studia we Lwowie, życie i praca w tym mieście predestynują go do określenia Kresowianin.

1-profesor Wiktor Bross

Kresowa tułaczka- i co dalej? - Muchobór Wielki we Wrocławiu

Anna Budzińska

Pisałam już o gehennie naszych przodków, którzy zmuszeni byli opuścić swoje domy na Kresach i w towarowych wagonach tygodniami przemierzali cały kraj, aby osiąść na Ziemiach Zachodnich. Wrocław był wtedy bardzo zburzony, ale i tu odradzało się życie.

1-Zburzony Wrocław

Chcę przybliżyć te pierwsze dni, miesiące, lata w powojennej Polsce- jakie one były dla naszych Kresowian?

To już kolejna część cyklu, tym razem o Muchoborze Wielkim, który teraz jest dzielnicą Wrocławia a kiedyś…

IPN Konkurs

TAM GDZIE MY TAM GRANICE RZECZYPOSPOLITEJ - JAZŁOWIEC - USA

KULICZKOWSCY Z JAZLOWCA NA KRESACH WSCHODNICH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Ja, Czesław Antoni KULICZKOWSKI (ur. 1952) jestem synem Franciszka KULICZKOWSKIEGO (1924-2014) z JazŁowca, w powiecie buczackim, w województwie tarnopolskim na Kresach Wschodnich II Rzeczypospolitej Polskiej (RP) i Heleny (z d. HORODECKIEJ) KULICZKOWSKIEJ (1930-1953) z Luzan, k. Kocmania na Bukowinie.

Moi przodkowie, podobnie jak przedstawiciele wielu innych rodów RP brali udział w powstaniach i zrywach narodowych, doświadczyli nieludzkiego traktowania i zesłania na Sybir, zesłania do przymusowych prac w Niemczech, udziału w walce o niepodległa i suwerenna Polskę na froncie wschodnim i zachodnim, repatriacji na Ziemie Zachodnie, emigracji do różnych krajów świata oraz aresztu jak i tez represji przez agentów Urzędu Bezpieczeństwa.

Fot. 1 – Franciszek KULICZKOWSKI, s. Kazimierza i Kazimiery MARCINKOWSKIEJ, Nowa Sól 1974 r. Archiwum prywatne CzesŁawa KULICZKOWSKIEGO.

TUŁACZKA KRESOWIAN – I CO DALEJ? CZ.II- JELENIA GÓRA

Anna Małgorzata Budzińska

Tułaczka naszych Kresowian kończyła się przeważnie na ziemiach zachodnich, w różnych miejscowościach.

W Jeleniej Górze w Muzeum Karkonoskim jest spora część wystawy obrazująca życie przesiedleńców z Kresów. Ze zdjęć i dokumentów dowiadujemy się „i co było dalej” z Kresowiakami. Obejrzałam tę wystawę z zainteresowaniem. „Ojczyzna stracona, Ojczyzna odnaleziona…”- taki miała tytuł.

1- Mapka obrazująca migrację z Kresów na te ziemie

Zbiórki publiczne pieniędzy na ratowanie cmentarzy kresowych

Zbiórka publiczna Nr 2019/4452/OR zgłoszona do MSWiA.

 

Brzeg

31.10. 2019

Zbiórka na Cmentarzu Komunalnym ul. Starobrzeska w Brzegu. Zbiórkę prowadzić będą członkowie Koła TMKK w Brzegu, uczniowie Liceum Ekonomicznego oraz harcerze z zastępu "Czarna Trzynastka z Brzegu.

Nazwa zbiórki - Ratowanie cmentarzy Kresowych, a cel zbiórki - Ratowanie polskich mogił na Kresach Wschodnich. Cel Zbiórki w Brzegu - budowa lapidarium wokół odrestaurowanej kaplicy rodu Strzemboszów w Prusach pod Lwowem, a wraz z nim odrestaurowanie niedawno odnalezionego nagrobka Orlęcia Lwowskiego na tymże cmentarzu.

W załączeniu kilka fotek z ostatniej fazy budowy lapidarium w Prusach, budowanego przez TMKK.

 

PAMIĘTAJCIE !

CZEGO TERAZ NIE URATUJEMY TEGO JUTRO JUŻ NIE BĘDZIE

Elżbieta Bator zasnęła snem sprawiedliwych

Z ŻALEM INFORMUJEMY, ŻE W NIEDZIELĘ 27.10.2019 ODESZŁA OD NAS NASZA KOLEŻANKA, CZŁONEK TOWARZYSTWA MIŁOŚNIKÓW KULTURY KRESOWEJ

ELŻBIETA BATOR Z ŻERNIK WROCŁAWSKICH, NIECH DOBRY PAN BÓG MA JĄ W SWOJEJ OPIECE, NIECH SPOCZYWA W SPOKOJU WIECZNYM.

TMKK Wrocław

OCALAMY

Przemysław Mandela
IPN Oddział we Wrocławiu

Czym jest projekt „Ocalamy” i jakie są jego cele?

Celem wieloletniego projektu OCALAMY, realizowanego przez Wojewodę Dolnośląskiego przy współpracy z Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej, jest odnalezienie oraz oznakowanie specjalnym znakiem graficznym grobów osób czynnie zaangażowanych w walkę o niepodległość i jej utrzymanie na przełomie pierwszej i drugiej dekady ubiegłego wieku.

Intencją jest również zabezpieczenie grobów przed ewentualną likwidacją przy współpracy z cmentarzami komunalnymi i parafialnymi.

Kresy – polskie ziemie wschodnie w XX wieku” – II edycja ogólnopolska

Autorskie spotkanie Maryli Ścibor Marchockiej

Instytut Pamięci Narodowej we Wrocławiu oraz Klub Muzyki i Literatury we Wrocławiu zapraszają na autorskie spotkanie Maryli Ścibor Marchockiej prezentujące książkę pt. ''Sprawiedliwi. Rzecz o Ukraińcach ratujących Polaków w czasie Rzezi Wołyńskiej''

21 października (poniedziałek) 2019 roku o godz. 16.00

Wstęp wolny. 'Sprawiedliwi…'' to zbiór opowiadań o Ukraińcach ratujących Polaków w czasie rzezi wołyńskiej.

To literacka interpretacja prawdziwych historii – odtworzona z pietyzmem, niemal dokumentalna – bo wszystko to wydarzyło się naprawdę: ból, strach przechodzący w panikę, śmiertelne zmęczenie, a wśród tego ludzie, którzy pozostali ludźmi: podali chleb, wodę, ukryli, opatrzyli rany, wywieźli w bezpieczne miejsce.

Tak mało dziś o nich wiemy: w relacjach z Wołynia przeważa groza mordu. To oczywiste, bo zbrodnia była tak straszliwa, że przykryła w pamięci wszystko, łącznie z doznanym dobrem. Ale to dobro właśnie jest warte ocalenia, przypomnienia, opisania. Dobro – pomimo. Często opłacone strachem, zarzutem zdrady od najbliższych, męczeństwem.

Sprawiedliwi, to też esej dopełniający opowieść o historię poszukiwań, również poszukiwań grobów, których nie ma, z przewijającym się a jakże współczesnym motywem pojednania. Sprawiedliwi to wreszcie indeks odnalezionych przez autorkę Sprawiedliwych z których wielu nadal jest anonimowych.

Całości dopełniają zdjęcia zjawiskowych fresków Juliana Bucmaniuka – zapomnianego ukraińskiego artysty II Rzeczpospolitej z grekokatolickiej bazyliki z Żółkwi. To też Ukraina jakiej nie znamy. Inna niż popularny stereotyp.

http://www.klubmil.pl/21102019-spotkanie-autorskie-m-s-marchockiej

Flotylla Pińska

TUŁACZKA KRESOWIAN- I CO DALEJ? Cz. I

Anna Małgorzata Budzińska-tekst
Katarzyna Pawełczyk-wiersz

Oto stara szafa. Poniemiecka szafa… Zdziwicie się Państwo:
-Cóż ma do rzeczy niemiecka szafa na stronie kresowej?

Ano ma wiele.

Dla Kresowiaków, którzy dotarli do Wrocławia po wojnie, pozbawionych najpotrzebniejszych sprzętów taka szafa była symbolem stabilizacji, ładu, odporności. Przetrzymała zawieruchę wojenną- podobnie jak oni. Z jej skrzypienia można wyobrażać sobie historię, podobnie jak my śledzimy historię w opowieściach naszych przodków.

1-szafa

Ratowanie cmentarzy Kresowych

W 2019 roku Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej już dziesiąty raz realizuje prace związane z ratowaniem starych cmentarzy rzymsko-katolickich na terenie Ukrainy.

Prowadzimy prace porządkowe i remontowe w kilku miejscach za naszą wschodnią granicą. Corocznymi, systematycznymi działaniami objęte są miejsca spoczynku naszych przodków na Wołyniu (m.in. w miejscowości Niemila), a także w miejscowościach Kołomyja, Zimna Woda, Jampil i Stare Sioło.

Otrzymane w bieżącym roku dotacje instytucji pozwalają na realizację kolejnych, poważnych etapów działań na kilku z powyżej wymienionych cmentarzach.

Jednym z zaplanowanych przez Towarzystwo w br. projektów jest zadanie realizowane w ramach programu dotacyjnego „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą - wolontariat 2019” pod nazwą własną „Ratowanie kresowych cmentarzy 2019 poprzez wolontariat”.

Projekt powyższy dofinansowano ze środków Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika w wysokości 79,8 % planowanych kosztów.

cdn po rozwinięciu artykułu

15 sierpnia 2019 Ryczeń

W załączniku zaproszenie na uroczystości religijne i spotkanie mające upamiętnić 74 rocznicę wywózki ludności polskiej z miejscowości Szydłowszczyzna, gmina Dobuczyn, powiat Prużana woj. poleskie. Pociąg z wygnańcami wyruszył ze stacji kolejowej Orańczyce właśnie 15 sierpnia 1945 roku. Dnia 27 sierpnia dotarli do Ryczenia. Oczywiście nie wszyscy mieszkancy Szydłowszczyzny osiedli tutaj, ale my w Ryczeniu właśnie pielęgnujemy pamięć o tych smutnych wydarzeniach.

Odwiedziliśmy teren dawnej Szydłowszczyzny, po której wszelki ślad zatarłu pługi kołchoźniczych traktorów.

Został się jednak cmentarz, użytkowany przez prawosławnych z pobliskiego Dobuczyna.

Marek Kubicki

Z KRESÓW DO WROCŁAWIA – MATKA BOŻA RÓŻAŃCOWA Z PODKAMIENIA

Anna Małgorzata Budzińska

Tym razem zapraszam w odwiedziny do Maryi z Podkamienia. Odwiedziłam już nie po raz pierwszy kościół ojców Dominikanów pod wezwaniem św. Wojciecha w centrum Wrocławia, przy placu Dominikańskim.

Obraz M.B. z Podkamienia ma swoją kaplicę w tym monumentalnym kościele.

obraz M.B. Różańcowej

74 rocznica wysiedleń z Kresów

W niedzielę 16 czerwca o godzinie 13.00 w kościele parafialnym w Szydłowicach k. Brzegu odbędzie się uroczysta Msza święta z okazji 74 rocznicy wysiedlenia byłych mieszkańców wsi Prusy pod Lwowem na Ziemie Zachodnie.

Zapraszają na nią: ks. Tomasz Luboiński, proboszcz parafii św. Bartłomieja Apostoła w Szydłowicach – dekanat Brzeg Północ oraz Eugeniusz Szewczuk - przewodniczy Koła Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej w Brzegu.

Czczony będzie kult Matki Bożej z Prus, który wraz z wysiedleńcami trafił do szydłowickiego kościoła.

Pożegnaliśmy biskupa Jana Bagińskiego z Wołynia

Kilkunastu biskupów z metropolii górnośląskiej, a także diecezji legnickiej i częstochowskiej, kilkuset księży i wielu wiernych uczestniczyło w pogrzebie emerytowanego pomocniczego biskupa opolskiego, w tym także delegacja naszego Towarzystwa na czele z prezesem Ryszardem Marcinkowskim.

Biskup Jan Bagiński (1932 - 2019) zmarł 19 maja wieczorem.

Wspomnienie o bp Janie Bagińskim

19.05.2019  zmarł bp Jan Bagiński, emerytowany biskup pomocniczy diecezji opolskiej.

Hierarcha pochodził z Kamionki na Wołyniu, a w 1943 roku wraz z rodziną zbiegł z rodzinnej miejscowości, dzięki czemu uratował się przed napadem banderowców w ramach rzezi wołyńskiej. Po wojnie zamieszkał w Opolu.

W latach 1951–1956 odbył studia w Wyższym Seminarium Duchownym Śląska Opolskiego w Nysie i Opolu. Święceń kapłańskich udzielił mu 17 czerwca 1956 w opolskiej katedrze biskup częstochowski Zdzisław Goliński.

Następnie był wikariuszem w Pyskowicach i Opolu, później prefektem i wicerektorem nyskiego seminarium, a później proboszczem w Kluczborku.

Był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa, a w latach 60. został oblany kwasem. Instytut Pamięci Narodowej nadał mu status pokrzywdzonego.

Uroczystości pogrzebowe rozpoczną się w niedzielę (26.05). O 16.45 procesja z trumną zmarłego dotrze do katedry opolskiej.

W poniedziałek o godz. 10.00 rozpocznie się czuwanie w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Opolu, godzinę później msza św. pogrzebowa.

Śp. Ksiądz Biskup Jan Bagiński zostanie pochowany przy kościele św. Ap. Piotra i Pawła w Opolu obok zmarłych proboszczów tej parafii.

Z KRESÓW DO WROCŁAWIA- MATKA BOŻA POCIESZENIA ZE LWOWA

Anna Małgorzata Budzińska

Odwiedziłam kolejną naszą Madonnę z Kresów.

1-M.B. Pocieszenia

Walne zgromadzenie