Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – trzeci etap /zakończenie akcji/ - część 3

W planie podróży znalazły się też Karpaty i „wysokie” Pokucie, a więc miejscowości Kosów i Kuty. Tam także złożyliśmy kwiaty i znicze w kilku znaczących dla Polaków miejscach, okazując pamięć o naszych polskich przodkach.

Fot. 52 Droga w Karpaty


Fot. 53 Kosów – przed szkołą ceramiki pokuckiej


Fot. 54 Kosów cmentarz – mogiła nieznanych żołnierzy legionów z I wojny światowej

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – trzeci etap /zakończenie akcji/ - część 2

Kołomyja to jeden ze stałych punktów naszych podróży i pracy wolontaryjnej na Kresach, gdzie od 2010 r. mozolnie, kwatera po kwaterze, staramy się odzyskać i zachować w możliwie dobrym stanie kolejne niszczejące grobowce, pomniki i mogiły.

Tam też zawsze zawozimy z naszą modlitwą znicze pamięci w okresie listopadowym. Tegoroczna wizyta jesienna, dzięki bezdeszczowej pogodzie, pozwoliła na wykonanie jesiennych prac porządkowych na wielu fragmentach cmentarza.

Dotyczyło to głównie obszaru pomnika ofiar obozu w Kosaczowie, pomnika organizacji „Gwiazda” i kwatery wojskowej.

Dokonaliśmy też wygrabienia liści i zebrania uschniętej zieleni z wielu pojedynczych grobów i ich bezpośredniego otoczenia.

Niestety zaobserwowaliśmy kolejne zniszczenia pomników spowodowane upadającymi starymi drzewami, które zwielokrotniają oczekującą nas pracę w przyszłych działaniach wolontariuszy.

Fot. 18 Cmentarz w Kołomyi – połamany i przewrócony przez upadające drzewo górny fragment pomnika z grobowca Baeckerów


Fot. 19 Siostry z Krakowa (Joasia i Dorota) pięknie odczyściły mogiłę swojego przodka Józefa Schallera i jej otoczenie

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – trzeci etap /zakończenie akcji/ - część 1

Fot. 1 Niszczejący stary krzyż na cmentarzu w Nadwórnej

Trzeci, końcowy etap realizacyjny tegorocznej akcji Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej remontu i porządkowania cmentarzy kresowych na Ukrainie miał miejsce w dniach 06-15.11.2021 r.

Cały tegoroczny projekt pod nazwą własną „Ratujemy cmentarze kresowe – wolontariat 2021” został znacząco dofinansowany (trzeci rok z rzędu) przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, w ramach programu dotacyjnego „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat 2021”, za co dziękujemy i jesteśmy bardzo wdzięczni.


Przy gromadzeniu wymaganego wkładu własnego, oprócz życzliwych tej sprawie osób prywatnych, pomogła nam również i w tym roku firma „Ubojnia Rytel”.


Wszystkim darczyńcom bardzo serdecznie dziękujemy, gdyż dzięki temu wsparciu możemy kontynuować nasze działania na Kresach.

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – trzeci etap

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – trzeci etap

Fot. 1 Krzyż na mogile maszynisty kolejowego Dobrzańskiego na cmentarzu w Starym Siole

Trzeci etap tegorocznej (2021 r.) akcji remontu i porządkowania cmentarzy kresowych na Ukrainie zorganizowany przez Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej zaplanowany jest na okres 06-14.11.2021 r.

W tym czasie grupa wolontariuszy wyjedzie na Ukrainę z zebranymi w Polsce zniczami, aby je zawieźć i zapalić na remontowanych cmentarzach w Kołomyi, Starym Siole i Zimnej Wodzie. Ponieważ czas wyjazdu obejmuje także dzień 11 listopada będziemy uczestniczyć w obchodach Święta Niepodległości we Lwowie (katedra i cmentarz Orląt).


Fot. 2 Wolontariusze TMKK składają znicze i wiązankę na Cmentarzu Orląt (rok 2019)

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 7

Dzisiejszy piątek (17.09.2021) to ostatni dzień drugiego etapu pracy na cmentarzach kresowych tegorocznej akcji Towarzystwa Miłośników Kultury Kresowej.

Zakończyliśmy pracę na cmentarzu w Zimnej Wodzie i chyba w samą porę bo po południu rozpadało się na dobre.

Zdążyliśmy jednak w bezdeszczowej porze uporządkować kilka kolejnych mogił.

Agnieszka wycięła wysokie zarośla przy mogile Jana Ptaszyńskiego, Pawła i Rozalii Schlöser, Heleny Szoniowskiej z Leśków oraz na kilku grobach w rejonie kaplicy.

Fot. 1 Odchwaszczona mogiła Jana Ptaszyńskiego i Schlöserów


Fot. 2 Mogiła Heleny Szoniowskiej z Leśków

Przemek z Maćkiem poszli „w dół” cmentarza i uporządkowali otoczenie grobowca Müllerów, Messnerów (Johan ojciec i Johan syn), Ferdinanda Assmanna i kilku następnych w tym rejonie.

Przy okazji natrafili na leżącą w trawie tabliczkę nagrobną Ludwika Pankiewicza, którą musimy zabrać do kraju, aby ją „zregenerować” i przywieźć z powrotem przy następnych działaniach.

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 6

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 6

Czwartek (16.09.2021) to kolejny dzień prac w Zimnej Wodzie.

Dopisująca pogoda pozwala nadal pracować na otwartej przestrzeni, więc korzystamy z tego dobrodziejstwa i porządkujemy mogiły na zimnowodziańskim cmentarzu.

W dniu dzisiejszym zespół wolontariuszy powiększył się o 3 harcerzy ze Lwowa (Diana, Marian i Sebastian) i panią Marię – parafiankę z Zimnej Wody.

Fot. 1. Harcerze ze Lwowa usuwają chwasty i porządkują mogiłę Franca Ołacza

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 4

Fot. 1 Poranne niebo nad cmentarzem w Starym Siole

Wtorek (14.09.2021), to zakończenie działań tego etapu na cmentarzu w Starym Siole.

Po wczorajszym ulewnym deszczu pogoda poprawiła się i choć rano było bardzo pochmurnie to deszcz nie padał i można było przystąpić do pracy.

Ze względu na te opady podłoże całego cmentarza (trawa, zorośla) było bardzo mokre więc po paru minutach wszystkim chlupało w butach, ale późniejsze rozpogodzenie pozwoliło nam jakoś przetrwać.

Poranne oględziny wczorajszych prac uspokoiły wszystkich gdy okazało się, że deszcz nie wypłukał malowań ani impregnatu. Można więc było kontynuować prace kosmetyczne przy pomnikach.

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 3

Poniedziałek (13.09.2021), kolejny dzień pracy w Starym Siole

Ze względu na zapowiadaną na popołudnie burzę spieszymy się z malowaniem i impregnacją, aby zdążyć przed opadami deszczu i ewentualnie zakryć wymalowane elementy.

Agnieszka maluje jedną stronę krzyża z 1830 r., Maciek drugą, a Przemek, po bezowocnych poszukiwaniach szpikulcem w ziemi brakujących górnych fragmentów krzyża, rozpoczął malowanie płyt w lapidarium.

Fot. 1 Agnieszka maluje napis z jednej strony…

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 2

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień świąteczny

Dziś niedziela (12.09.2021), dzień wolny od pracy, dzień wypoczynku.

Wolontariusze spędzili dzień dzisiejszy w duchu historyczno-patriotycznym, ale także wypoczynkowym.

Po porannych „powinnościach” (śniadanie, udział we mszy św. u św. Mikołaja w Bóbrce) udaliśmy się do Lwowa.

Tutaj pierwszym punktem pobytu było wstąpienie na Wzgórza Wuleckie, gdzie poświęciliśmy chwilę zadumy nad losem Profesorów Polskich uczelni lwowskich, oddając hołd i ustawiając biały i czerwony znicz przy pomniku ku czci pomordowanych tam 4 lipca 1941 roku przez hitlerowców profesorów i ich rodzin, które z nimi aresztowano.

Fot. 1 Agnieszka ustawia biały i czerwony znicz przy Pomniku Profesorów

Przykre i smutne refleksje.

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap – dzień 1

Fot. 1 Widok lapidarium w Starym Siole (sprzęt przyciągnięty, czas zacząć pracę)

Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej, w ramach 2-giego etapu tegorocznej akcji remontu cmentarzy kresowych, kontynuuje prace z lat poprzednich, w miejscowościach Stare Sioło i Zimna Woda.

Grupa wolontariuszy przebywa od 10.09.2021 na Ukrainie i przez kolejne dni będzie pracować na tych cmentarzach.

Dziś (sobota – 11 września) rozpoczęliśmy od działań na cmentarzu w Starym Siole.

Ratujemy cmentarze kresowe 2021 – drugi etap

Fot. 1 Widok cmentarza w Starym Siole z przeciwległego wzgórza
(cmentarz po lewej stronie drogi, w tle kościoła

Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej realizuje drugi etap tegorocznej (2021 r.) akcji remontu i porządkowania cmentarzy kresowych na Ukrainie poprzez wyjazd grupy wolontariuszy w okresie 10 - 19.09.2021 r. w okolice Lwowa.

Będziemy tam kontynuować wieloletnie nasze działania na cmentarzach w Starym Siole i Zimnej Wodzie.

Akcja możliwa jest dzięki wydatnemu dofinansowaniu otrzymanemu z Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, w ramach programu dotacyjnego „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat 2021”.


Przy gromadzeniu wymaganego wkładu własnego, oprócz życzliwych tej sprawie osób prywatnych, pomaga nam również i w tym roku firma „Ubojnia Rytel”.


Wszystkim darczyńcom bardzo serdecznie dziękujemy, gdyż dzięki temu wsparciu możemy kontynuować nasze działania na Kresach.

W miejscowości Stare Sioło od kilku lat tworzymy lapidarium, umieszczając w nim elementy pomnikowe, które zostały tam zwiezione i złożone w pobliżu ogrodzenia, podczas likwidacji w końcówce XX wieku innego cmentarza rzymsko-katolickiego.

Odnalezione tam, w wysokich chwastach i zaroślach elementy posiadały jeszcze w miarę czytelne napisy świadczące o polskim pochodzeniu osób, które pierwotnie pod nimi spoczywały.

Tak więc postanowiliśmy podjąć akcję ich wydobywania i ustawiania na odpowiednio przygotowanym skrawku tego cmentarza, aby przywrócić pamięć o dawnych mieszkańcach tej miejscowości, a naszych polskich przodkach.


Fot. 2. Lapidarium na cmentarzu w Starym Siole (wygląd w październiku 2020)

Kołomyja – dzień 12

 Zbyszek Saganowski

Uff…! Dobrnęliśmy do końca prac. Jeszcze 2-dniowy powrót do domu i koniec obecnego etapu tegorocznych prac na Ukrainie.

Dzień końcowy. Drobne prace kosmetyczne polegające na malowaniu i hydrofobizacji pomników, a większa część wolontariuszy pracuje przy czyszczeniu i pakowaniu licznego sprzętu.

Na szczęście mamy możliwość zostawienia części sprzętu na miejscu, u zaprzyjaźnionej Ulany (dziękujemy!), więc nie musi on wracać 800 km do Polski i później znowu przyjeżdżać.

Jednak maszyneria (myjka ciśnieniowa, część węży do wody, narzędzi ogrodniczych, piła, wiertarki, szlifierki, narzędzia ślusarskie itd.) będzie potrzebna w kolejnych etapach akcji, na innych cmentarzach (Zimna Woda, Stare Sioło), które mamy nadzieję remontować we wrześniu, więc musi jechać z nami.

Dziś odwiedził nas pan konsul ze Lwowa Rafał Kocot i w rozmowie zapoznał się z bieżącymi problemami związanymi z remontem tego cmentarza i jego aktualną sytuacją.

Pan konsul przyjeżdża co jakiś czas do Kołomyi i jest w miarę na bieżąco z wiedzą dotyczącą cmentarza. Współpraca z Konsulatem RP we Lwowie, od początku naszych działań na Ukrainie jest bardzo pomyślna, gdyż uzyskujemy dużą pomoc w zakresie kontaktów z lokalnymi władzami i instytucjami oaz organizacjami, z którymi mamy potrzebę kontaktować się.

Dziękujemy Konsulatowi RP za każdorazową pomoc w naszych podróżach na Kresy i pobycie tutaj.

Zakończenie prac na cmentarzach zawsze zawiera w naszym „ceremoniale” zapalenie symbolicznych zniczy pamięci o zmarłych pochowanych na porządkowanej i remontowanej nekropolii i modlitwą za nich.

Dzisiaj modlitwę poprowadził ks. Michał, aktualny wikary w parafii św. Ignacego Loyoli w Kołomyi, który z wielką życzliwością przyjął nasze zaproszenie na cmentarz, a będąc tu wcześniej, w trakcie naszych prac, dokładnie zapoznał się ze stanem cmentarza i jego priorytetowymi potrzebami.

Dziękujemy ks. Michałowi za ciepły i życzliwy kontakt i obecność w dzisiejszym etapie pobytu i prac na cmentarzu.

Mieliśmy dziś jeszcze jedną wizytę – miejscowego policjanta, który przyjechał ze zdjęciami (w komórce) graffiti szpecących wiele miejscowych grobowców informując, że prowadzi postępowanie w kierunku wykrycia sprawców i dalszego wówczas działania. Przekazałem panu Policjantowi posiadane zdjęcia, zastanych wczoraj wieczorem na cmentarzu „gości”, którzy bezczeszczą mogiły i zaśmiecają teren i wierzą, że to może w jakiś sposób pomóc w ochronie tego obiektu przed wandalami.

Jestem mocno przekonany, że dzisiejsza wizyta Policjanta była wynikiem odwiedzin cmentarza przez włodarza miasta pana Bogdana Stanisławskiego. Jeśli tak jest, a ja jestem o tym przekonany, to pragnę podziękować Panu Merowi za reakcję i podjęte kroki.

Etap tegoroczny bezpośrednich prac na kołomyjskim cmentarzu dziś się domyka. Czeka nas teraz wiele czasu poświęconego na żmudne przeglądanie zdjęć i spisywanie wszystkich odczytanych napisów, w celu aktualizacji naszego spisu pochówków tego cmentarza (na stronie www.kresowianie.info) oraz szereg innych powyjazdowych działań, z rozliczeniem prac i wydatków łącznie.

Wcześniej jednak musimy bezpiecznie wrócić do kraju i nadrobić służbowe, domowe, rodzinne i inne zaległości spowodowane naszą tam nieobecnością.

Już teraz, pospiesznie, na gorąco pragnę podziękować wszystkim wolontariuszom biorącym udział w obecnym etapie akcji, za ich decyzję o wyjeździe, poświęcenie czasu, sił i zdrowia, za wielkie zaangażowanie (o którym mówiłem panu konsulowi w dzisiejszej rozmowie), za dużą samodzielność w pracy i czynnościach (bez konieczności pobudzania do działania), za dużą umiejętność wykonywania koniecznych prac, za cierpliwość i poświęcenie.

Podziękowania dla wolontariuszy dotyczą zarówno osób, które przyjechały do Kołomyi z Polski (Wrocław, Oława, Brzeziny, Kraków), jak i miejscowych osób, mieszkańców Kołomyi, którzy włączali się codziennie lub sporadycznie do wspólnej pracy.

Niezmiennie wspomaga nas w Kołomyi Towarzystwo Kulturowe Polskie im. A. Mickiewicza, a w szczególności nasz dobry, miejscowy anioł stróż, pan Włodzimierz Hułaj. Dziękuję Panie Włodku, a nie będę wymieniał za co, bo jest Pan na każde „zawołanie” i w każdej sytuacji problematycznej stara się bardzo pomóc.

Chcę też wymienić z imienia pana Bolka Śliwińskiego , który dzień, w dzień przyjeżdża przed nami na cmentarz, otwierając wszystkie potrzebne kłódki i zamki, abyśmy mogli wejść i wjechać na teren cmentarza i do kaplicy, gdzie trzymamy cały sprzęt oraz ciężko z nami pracuje, a później ostatni opuszcza cmentarz, wszystko zamykając. Dziękuję serdecznie Panie Bolesławie

Jestem uradowany faktem, że kolejny rok nie wydarzył się żaden nieszczęśliwy wypadek, w tak trudnej i niebezpiecznej, wykonywanej w warunkach polowych i improwizacyjnych pracy, poza drobnymi otarciami czy innymi własnymi dolegliwościami.

To właściwie jest najważniejsze, bo cel (ratowanie pamięci o przodkach i naszej historii) jest bardzo ważny i główny w tym działaniu, ale zdrowie i życie wolontariuszy nie może być od tego celu mniej ważne. Dziękuję Wam wszystkim razem i każdemu z osobna za przeżyte wspólnie kilkanaście dni żmudnych i trudnych działań.

Wolontariusze w tej akcji są najważniejsi, gdyż to oni wykonują przecież „czarną robotę”.

Nie byłoby jednak możliwe wyjechanie tutaj, gdyby nie było funduszy i innych koniecznych działań i wsparcia umożliwiającego wyjazd sporej grupy osób na Ukrainę i przebywanie tutaj, pracując na cmentarzu.

Głównym wspomożycielem naszej akcji jest już 3 rok Instytut Polskiego Dziedzictwa Narodowego za Granicą „Polonika”, któremu ogromnie dziękuję w imieniu własnym i naszego Towarzystwa (Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej we Wrocławiu). Mam nadzieję, że uznacie Państwo, że Państwa środki wykorzystywane są przez nas pożytecznie i efektywnie.

Wśród ofiarodawców indywidualnych chcę wymienić firmę „Ubojnia Rytel”, która wspomaga nas kolejny rok w zebraniu wkładu własnego na realizację projektu.


Nie jestem w stanie dziś wymienić wszystkich ofiarodawców indywidualnych z nazwy, imienia, lub nazwiska (proszę wybaczyć), ale za to wsparcie bardzo serdecznie dziękuję i zapewniam o naszej (Towarzystwa) wdzięczności za otrzymane datki, a także otrzymaną pomoc materiałową i organizacyjną.

Dziękuję wreszcie Wszystkim Osobom ŻYCZLIWIE interesującym się naszymi działaniami i przebiegiem akcji. Wszelkie miłe opinie i wyrazy uznania dla naszych wolontariuszy oraz życzenia pomyślnego działania i wszelkich podziękować są wsparciem moralnym i motywują pozytywnie do wykonywanej pracy. Wszystkim Państwu serdecznie dziękuję.

- kapitan Giziewicz ze zniczem na pożegnanie


- Janek maluje napisy u Kłosowskich


- ostatnie impregnacje – tu grobowiec Lutz


- jak zawsze dostojna postać kobiety u Kraśnickich – już zapalone znicze

2021 - dzień jedenasty - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

 Zbyszek Saganowski

Kołomyja – dzień 11

To ostatni intensywny dzień pracy. Dzisiaj było rekordowe tempo wszystkich prac wolontariuszy.

Podnoszenie pomników, malowanie, impregnowanie, prace konserwatorskie, wykańczanie prac przy dużych grobowcach, a i tak wiele elementów, które wykopaliśmy i odczyściliśmy nie zdążyliśmy poustawiać na właściwe miejsce.

Chcemy je jutro zakonserwować preparatem ochronnym, aby przetrwały w możliwie nie pogorszonym stanie do ewentualnych kolejnych działań w przyszłości.

Część osób deklaruje chęć i gotowość kolejnego przyjazdu, ale będzie to wszystko zależeć od sytuacji pandemiczno-granicznej, a także oczywiście od pozyskania koniecznych na wyjazd funduszy. Zobaczymy.

Rano, z polecenia pana mera miasta, przyjechał traktorek z przyczepą, na który załadowaliśmy wszystkie worki ze śmieciami, które ustawione były w kilku punktach cmentarza i wywiózł je w przeznaczone do odbioru odpadów miejsce.

Otrzymaliśmy również informację, że odpowiednia ekipa przyjedzie ze sprzętem do zrąbkowania gałęzi i wszystkie stert suchych gałęzi zostaną przerobione i usunięte poza cmentarz.

Bardzo dziękujemy włodarzowi miasta panu Bohdanowi Stanisławskiemu za decyzję o pomocy.

W dniu dzisiejszym anioł od Josephy Lutz „otrzymał” brakujący spory fragment lewego skrzydełka, który został odnaleziony w ziemi nieopodal grobowca.

Konserwator Jola dokleiła go z wielką starannością, uzupełniła brakujące w połączeniu fragmentu z całością ubytki, a także dokomponowała brakujące fragmenciki nosa i policzka. Jutro figurę i zrekonstruowaną kolumnę zaimpregnujemy, aby chronić je przed wpływami atmosferycznymi i biologicznymi.

Córka Rosnerów otrzymała w prezencie swobodnie zalegającego aniołka, postać świętego została ustawiona na postumencie, Heime uzyskał podstawę i został wreszcie postawiony do pionu. Podstawę i pionowe ustawienie otrzymał również kpt. 49 H.P.S. Giziewicz.

Szereg kolejnych pomników został podniesiony z ziemi i ustawiony na podstawie.

Wszystkie te elementy zostały wcześniej umyte i pomalowane, a jutro będą zaimpregnowane.

Przed nami jutrzejszy, ostatni dzień prac na cmentarzu, który przeznaczymy na końcowe prace kosmetyczne (malowanie, impregnacja, porządki) i najmniej przyjemne czynności – czyszczenie i pakowanie ogromnej ilości sprzętu

- anioł z doklejonym fragmentem lewego skrzydła i uzupełnionym nosem oraz policzkiem

- figura świętego zacznie wędrować na postument


- wykopany z ziemi fragment tabliczki żeliwnej


- święty w pełnej krasie

2021 - dzień dziesiąty - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

 Zbyszek Saganowski

Środa – 11 sierpnia 2021, to już końcówka prac wolontariuszy na rzymsko-katolickim cmentarzu w Kołomyi.

Dzień bardzo intensywnych prac. Trwa jeszcze naprawianie szkód po zwaleniu się drzewa w rejonie grobowców Lutz i Kosowskich.

U Lutz zatynkowaliśmy ściany w miejscach uzupełnień cegłami, u Kłosowskich także zostały zatynkowane miejsca zamurowanych ścian oraz osadzony kryż wieńczący pomnik.

Za nimi, uszkodzony przez to samo drzewo grobowiec, który nie ma żadnych tablic lub napisów, a część komory grobowej została oderwana od całości, został naprawiony i czeka na wykończenie murarskie. Zostało przyklejone kilka krzyży lub ich elementów, a także osadzona „popielnica” na pomniku Maramoroszów.

Pędzimy z malowaniami i impregnacją pomników oraz myjemy kolejne elementy nagrobne.

Pani konserwator ma pełne ręce roboty przy wypełnianiu połączeń zestawianych przez kolegów elementów oraz uzupełnianiu ubytków w kamieniu. Niezależnie od tego konsultuje na bieżąco pojawiające się problemy i wątpliwości.

Pozostał jeszcze jeden dzień na intensywne prace, a później prace kosmetyczne, pakowanie sprzętu i powrót do domów. Znów czasu za mało w stosunku do potrzeb.

- doklejanie ułamanej części krzyża u Izabeli Kozakiewicz

- na pomniku Kłosowskich osadzamy krzyż


- grobowiec sąsiadujący z Kłosowskimi także uległ uszkodzeniu przez upadające drzewo i wymaga poważnej naprawy


- 2 dni zbierania śmieci w małym obszarze przed kaplicą i 10 wielkich worków pełnych


ciąg dalszy zdjęć z niedzieli można zobaczyć po rozwinięciu tego artykułu

Wszystkie relacje znajdują się w zakładce odnośnie Kołomyi, Zimnej Wodzie i Starym Siole i pod tym linkiem.

2021 - dzień dziewiąty - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

 Zbyszek Saganowski

Od rana uwijamy się żeby zrobić jak najwięcej, ale wciąż pracujemy w rejonie kaplicy odnawiając napisy na pomnikach, które po kilku latach są już mniej czytelne oraz wydłubujemy z ziemi różne kawałki kamienne, które udaje się jakoś zidentyfikować i zestawiać. Dzięki tym „odkrywkom” uzupełniliśmy nasz zasób inwentaryzacyjny pochówków o kilka kolejnych nazwisk.

Gonimy też (jeszcze niestety) z zestawianiem grobowca Kłosowskich, przy którym dostawiliśmy czwartą ćwiartkę i osadziliśmy wszystkie elementy pod osadzenie krzyża. Pozostaje jeszcze osadzić krzyż i wypełnić zaprawą cementową łączenia komory grobowej.

Krzyż Dzierzkowskich otrzymał betonową podstawę stabilizującą, a krzyż Turzańskiego ma uzupełnione wszystkie szczeliny i ubytki w łączeniach elementów i styku z podstawą betonową, aby nie penetrowała go woda i nie rozsadzał mróz. Po końcowym wymyciu oba krzyże otrzymają impregnację.

Wiele umytych elementów czeka na sklejenie i malowanie tylko czy zdążymy?

- Dzierzkowscy stoją twardo na ziemi

- Ostatnia ćwiartka komory grobowej Kłosowskich ruszyła w pożądanym kierunku


- Z uwagi na wielki ciężar i posiadany nie w pełni wystarczający do takiej operacji sprzęt praca idzie ciężko i po małym kawałku


-Jakoś udało się „dowlec” ćwiartkę do trzech wcześniej zestawionych, jednak nie udało się całkiem zestawić elementów na styk i pozostałe szczeliny uzupełnimy mieszanką betonową

2021 - dzień ósmy - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

Zbyszek Saganowski

Kołomyja – dzień ósmy

Dzisiaj już rozpoczęła się walka z czasem. Minął półmetek pobytu i należy kończyć najważniejsze i najpoważniejsze prace.
Z niemałym trudem udało nam się dostawić trzecią ćwiartkę grobowca Kłosowskich.

Zaczęliśmy stabilizować w podłożu krzyż Dzierzkowskich i odrobinę otynkowaliśmy uzupełnianą wyrwę w grobowcu Lutz. Brygada pod wodzą Sebastiana osadziła również krzyż Jędrzeja Turzańskiego w podstawie i „popielnicę” na pomniku Emilii Volskiej i wykonała inne czynności wynikające z bieżących potrzeb.

Zostały umyte kolejne pomniki lub ich elementy i część z nich otrzymała odnowione napisy. Niestety nadal „siedzimy” w „starym” obszarze cmentarza i nie możemy pójść w nowe pole.

Dziś czynności porządkowe wykonywali mieszkańcy Kołomyi Lila, pani Halina z córką Sofiją, pani Żanna z synem oraz kilku chłopców z sąsiedztwa.

Nadal odbywało się koszenie chwastów, które wykonywali panowie Bolek i Włodzimierz.

Szczęśliwie kropiący przed południem deszczyk poszedł sobie w bok i można było swobodnie pracować.

Drodzy Wolontariusze dziękuję Wam za dzisiejszy - Ciężar ponad jednej tony opornie, ale idzie do przodu

-Ćwiartka grobowca Kłosowskich ruszyła w docelowe miejsce

- Krzyż Turzańskiego wędruje na swoje miejsce


- Konserwatorskie uzupełnianie ubytków w połączeniach elementów z piaskowca


- Ciężar ponad jednej tony opornie, ale idzie do przodu


Wszystkie relacje znajdują się w zakładce odnośnie Kołomyi, Zimnej Wodzie i Starym Siole i pod tym linkiem.

2021 - niedziela - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

Zbyszek Saganowski

Kołomyja 2021 – dzień odpoczynku Niedziela 08.08.2021. W dniu tym wyruszyliśmy na zwiedzanie i poznawanie regionu trasą: Kołomyja – Gwoździec – Horodenka – Nirkiw (Czerwonogród) - Zaleszczyki – Śniatyń – Kołomyja.

Przy bardzo słonecznej, upalnej pogodzie mieliśmy bardzo dobrą widoczność (przejrzystość powietrza), więc podczas jazdy mogliśmy oglądać krajobraz w pełnej okazałości.

Wrażenia z podróży pokażą w wielkim skrócie fotografie.

- Gwoździec – kościół pw. Św. Antoniego – żal patrzeć jak jego stan ulega stałemu pogorszeniu. Spękane mury i sklepienia budzą obawę o własne bezpieczeństwo i bezpieczeństwo samej budowli.


- Gwoździec – kościół, ołtarz główny



- Cmentarz w Gwoźdźcu – nie ma już systematycznej dbałości o wykaszanie zieleni – jak było jeszcze kilka lat temu i widać na nim tylko najwyższe (ponad 2 m wysokości) pomniki nagrobne.

2021 - dzień siódmy - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

 Zbyszek Saganowski

Kołomyja - dzień siódmy

- Maramoroszowie ustawieni na postumencie

Dzisiaj, rankiem "wyskoczyliśmy" na krótki wypad do Kosowa, na huculski bazar. Po zrobieniu zakupów powróciliśmy prosto na cmentarz i kontynuowaliśmy prace remontowe.

Udało się dziś złożyć i zamocować , do wylanej wczoraj betonowej podstawy, elementy z piaskowca stanowiące postument pod krzyż Jędrzeja Turzańskiego, wykonaliśmy "przeprowadzkę" Maramoroszów", nasadziliśmy kilka elementów na pierwotne miejsca w pomnikach, do których należały, zamocowaliśmy odnowiony krzyż Macieja Sanojcy na jego podstawę, a także dokonaliśmy malowań na kilku kolejnych pomnikach.

Myślę, że cały tydzień roboczy pracy na cmentarzu dał wszystkim uczestnikom wyjazdu, pomimo dużego wyczerpania fizycznego, także satysfakcję z efektów swojej (wspólnej naszej) pracy. Dziś przyszło na cmentarz kilku chłopców z sąsiedniego bloku, którzy zaciekawieni byli naszą obecnością. Udało nam się (jak kilka lat temu) zachęcić ich do - krótkiej wprawdzie, ale zawsze jednak - pracy na cmentarzu.

Poprosiliśmy aby wyzbierali trochę suchych gałęzi i odłamków szklanych. Chłopcy dostali oczywiście rękawice i wiadro i trochę. popracowali. Jasne, że czekały na nich w nagrodę słodycze, które przyjęli z dużą radością. Najważniejszy jednak nie jest w tej pomocy efekt, ale sam fakt, ze chłopcy (może?) wyniosą z tego jakąś naukę.

Tak kończy się tydzień kalendarzowy naszej pracy i pobytu w Kołomyi. Jutro objedziemy region, zwiedzając m.in. Gwoździec, Horodenkę, Czortków i Zaleszczyki. A nuż uda się zamoczyć nogi w Dniestrze(?).

Jeszcze raz chcę podziękować wszystkim darczyńcom finansowym i rzeczowym ( w tym Instytutowi "POLONIKA" i firmie "RYTEL") za wsparcie tegorocznej akcji, a także wszystkim życzliwie "kibicującym" i interesującym się naszymi działaniami

na zdjęciach:


- huculski targ w Kosowie - sery


- Kosów - sroczki


- podstawa krzyża Turzańskiego ułożona na podłożu betonowym

Wszystkie relacje znajdują się w zakładce odnośnie Kołomyi, Zimnej Wodzie i Starym Siole i pod tym linkiem.

2021 - dzień szósty - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

Zbyszek Saganowski

Kołomyja - dzień szósty.



krzyż Jędrzeja Turzańskiego oczekuje osadzenia na postumencie

Dziś, po wczorajszej wieczornej ulewie i burzy, na szczęście nie zastaliśmy na cmentarzu szkód.

Napisy świeżo malowane na pomnikach zostały, impregnat także z nich nie spłynął. Składanych komór grobowych Lutz i Kłosowskich nie podmyło, więc kontynuowaliśmy prace zgodnie z planem.

Udało się dziś dostawić drugą "ćwiartkę" grobowca Kłosowskich i połączenie części wypełnić papką cementową oraz podbetonować ubytki od dołu. Czas pokaże czy to nie odpadnie przy dostawianiu kolejnych, już cięższych części(?). Za 2 dni powrócimy do tej komory i spróbujemy dodać trzecią "ćwiartkę".

Ruszyło także ustawianie powalonego przez drzewo krzyża Dzierzkowskich (jednego z najstarszych obiektów - 1808 rok!). Po umyciu, podniesieniu i wstępnym ustawieniu podstawy, krzyż "wjechał" w tą podstawę i został zacementowany. Po utwardzeniu łaczenia poprawimy posadowienie, aby było stabilne i krzyż otrzyma impregnację.

Drugi krzyż powalony obok przez to samo drzewo - Jędrzeja Turzańskiego - został całkowicie pozbawiony mocowania do podstawy, wobec czego dziś wykonaliśmy fundament z gruzu i betonu, na którym spocznie za 2 dni całość.

Konserwator Jola "dopieściła" aniołka u Haluni i wyryła resztę liter w napisie Chodorowskich, przygotowując do malowania, a także wykonywała inne prace konserwatorskie.

Wolontariusze kontynuowali mycie pomników i malowanie napisów, a panowie Bolek i Włodek nadal kosili chwasty.
Dzień szósty prac na cmentarzu minął pracowicie i efektywnie, choć należy przyznać z bólem serca, że nadal nie możemy pójść w dalszy, nowy obszar cmentarza, gdyż "grzebiemy" się w tym co już było robione w poprzednich latach.

Niestety przyroda jest od nas silniejsza i wszystkie szkody burzowe musimy "odpracować".

Dziękuję wszystkim wolontariuszom (miejscowym i tym z Polski) za 6 dni wytężonej pracy na cmentarzu.

Dziękuję również wszystkim darczyńcom i wspomożycielom, dzięki którym możemy tu przyjechać i pracować, a także wszystkim kibicującym nam i wspomagającym mentalnie, gdyż te działania wzmacniają naszego ducha.

- na początek (dobry) dnia Kulesza z dodatkami (bryndza owcza, twaróg, skwarki, śmietana)


- scalone 2 ćwiartki komory grobowej Kłosowskich


- podniesiony i osadzony na postumencie krzyż Dzierzkowskich

2021 - dzień piąty - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

 
Zbyszek Saganowski Kołomyja - dzień piąty

Dziś, oprócz dalszego odkopywania, mycia, zestawiania i malowania, a może nie oprócz tylko wśród tych czynności, kilka działań kierunkowych.

Przede wszystkim prace specjalisty konserwatora przy klejeniach i rekonstrukcjach, drugi kierunek to dalsza rekonstrukcja grobowca Josephy Lutz z ustawieniem na nim kolumny i rozpoczęcie scalania oraz odbudowy potrzaskanej na 4 części komory grobowca Kłosowskich, aby ją przygotować do ustawienia strąconych przez drzewo kolejnych elementów pomnikowych.

Niezależnie od tego panowie Bolesław i Włodzimierz nadal wykaszają chwasty z obszaru cmentarza, aby umożliwić nam dostęp do mogił, a także przywrócić właściwy wygląd całości.

Jest to praca jakby w tle podstawowych naszych działań, ale jednak bardzo ważna, aby nasze działania były możliwe. Obu panom wielkie dzięki.

W dniu dzisiejszym przyjechał na cmentarz mer (burmistrz) Kołomyi, pan Bogdan Stanisławski, który w rozmowie z nami i panem Włodzimierzem Hułajem zapoznał się na gruncie z problemami w przywróceniu właściwego stanu cmentarza i jego utrzymaniu.

Jako najpilniejszą, priorytetową sprawę wskazaliśmy konieczność wycinki starych, chorych i pochylonych drzew, zagrażających obiektom cmentarnym oraz wywóz nagromadzonych wcześniej stert gałęzi i odpadów zielonych, które zalegają tu już od długiego czasu.

Pan mer wysłuchał naszych relacji i obiecał zrobić rozeznanie co do możliwości rozwiązania przedstawionych problemów.

Ufamy, że ta wizyta przyniesie pozytywne rezultaty.

Około 16.00 zaczął padać mocny deszcz, ale do tego czasu zdążyliśmy zakończyć prace i pochować sprzęt. Mam cichą nadzieję, że deszcz ten nie spłukał świeżej farby i impregnatu z pomników(?).

- pierwsza ćwiartka rozwalonej przez drzewo komory grobowej Kłosowskich ustawiona wstępnie na miejscu pierwotnym

- osadzony aniołek na pomniku Haluni Balickiej


- pomnik Balickiej przed remontem


- końcowy moment ustawiania kolumny na grobowcu Josephy Lutz

2021 - dzień czwarty - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

Zbyszek Saganowski

Kołomyja - 4 dzień prac na cmentarzu rzymsko-katolickim

Dziś kolejny dzień prac. Dalsze odkopywanie, mycie i malowanie pomników i ich elementów.

Przygotowywanie kawałków krzyży i figur do sklejenia, a późniejszego osadzenia na pierwotne miejsce.

Z komorą grobową Józefy Lutz ruszyliśmy do przodu wykonując wyrwany fragment ściany na nowo, aż do wysokości umożliwiającej osadzanie (jutro) kolumny z fragmentem posadowienia i zalanie betonem.

Cmentarz odwiedził dziś wikary kołomyjski ks. Michał, który obszedł całość i z dużym zainteresowaniem wysłuchał naszych informacji dotyczących problemów związanych z dalszym ratowaniem cmentarza i opieką nad nim.

Rozpoczęliśmy także już teraz (na bieżąco) impregnowanie odnowionych i pomalowanych pomników, aby nie zostawiać tego na ostatnią chwilę działań na cmentarzu.

- komora grobowa zasklepuiona, czeka dalszych działań, w tym ustawienia na niej zwalonej przez drzewo kolumny

- Ksiądz wikary Michał wysłuchuje z zainteresowaniem informacji dotyczących przebiegu remontu cmentarza


- kolejny, wydobyty z ziemi krzyż

2021 - dzień trzeci - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi

Zbyszek Saganowski

Dziś 3 dzień prac na cmentarzu. Pogoda sprzyja, wszyscy już weszliśmy w normalny tryb pracy, kontynuujemy odkopywanie zalegających elementów pomnikowych, mycie ich i stojących pomników, które oczekują odnowienia napisów, malujemy napisy, podnosimy zwalone przez drzewa pomniki, ustawiając na pierwotne miejsce.

Rozpoczęliśmy odbudowę komory grobowej Josefy Lutz, która bardzo mocno ucierpiała przez upadające drzewo.

Na zdjęciach:

- młody wolontariusz Tomek próbuje sił w malowaniu napisów

-odbudowa wyrwanej sciany komory grobowej Josefy Lutz


- Pani konserwator zabytków uzupełnia ubytki w połączeniach elementów pomnika Stadniczenki dobraną pod kolor masą sztukatorską

2021- Kołomyja - wypoczynek w niedzielę

Zbyszek Saganowski

Niedziela, dzień odpoczynku, pozwoliła nam pospacerować po Kołomyi oraz zrobić krótki wypad w okolice, do rezerwatu cisów w Kniaźdworze.

Mszę św. w kościele pw. św. Ignacego Loyoli odprawił ks. wikary Michał

Pozostałość po Kołomyjskiej Fabryce Szwalniczej - brama wjazdowa z tablicą i główką starej maszyny do szycia


W podwórzu fabryki szwalniczej czynna jeszcze studnia głębinowa


Widok na Ratusz


Szkoła muzyczna


Muzeum Pokucia i Huculszczyzny

2021-08-02 - Informacja z prac na cmentarzu w Kołomyi - Zbyszek Saganowski

Kołomyja - cmentarz - inwentaryzacja - stan prac na 2021

Wykaz osób pochowanych na cmentarzu rzymsko – katolickim w Kołomyi przy ul. Mazepy

(pisownia oryginalna wg inskrypcji nagrobnych)

(zaktualizowano na podstawie prac remontowych prowadzonych w VIII.2020 r.)


Uwagi:

- wykaz pochówków sporządzony jest na podstawie dokumentacji fotograficznej i spisu z natury dokonanego podczas prowadzonych na cmentarzu kołomyjskim, przez Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej w latach 2010 – 2020 prac remontowych,

- ze względu na trudności w prawidłowym odczytaniu napisów na wielu pomnikach, spowodowanych dużą erozją materiału, mogą wystąpić nieprawidłowości interpretacyjne widocznych w inskrypcjach znaków graficznych lub całkowity brak części znaków – będzie to sygnalizowane znakiem zapytania (?),

- w niektórych przypadkach wystąpiły trudności w rozpoznaniu cyfr oznaczających miesiąc, gdyż ich stan nie pozwolił domyślić się czy są to cyfry rzymskie, czy arabskie – stąd może być pomyłka w prawidłowej identyfikacji miesiąca, np. II – rzymskimi literami - luty, ale 11 – arabskimi - listopad,

- w napisach – wykonujący je kamieniarze - niejednokrotnie popełniali błędy pisarskie (brak literki, błędna literka, przestawione znaki itp.) – co uwidocznione jest w wykazie (tekst podany jest w oryginalnej pisowni),

- na części nagrobków podano dane osoby (imię i nazwisko) oraz datę urodzenia, nie umieszczając daty śmierci, więc nie wiadomo czy były to tylko przygotowane miejsca na pochówek takich osób, czy z jakichś niewiadomych powodów osoba została umieszczona w mogile, a nie dodano napisu związanego z datą śmierci? Jest to zupełnie niezrozumiałe np. w przypadku odlewanych żeliwnych tabliczek, gdyż trudno później (po śmierci osoby) dodać napis – a takie sytuacje zdokumentowaliśmy,

- niejednokrotnie daty zawarte w księgach różnią się od dat umieszczonych na pomnikach (np. czasem zamiast daty zgonu jest data pogrzebu)(?),

- lista będzie w dalszym ciągu uzupełniana i weryfikowana – bardzo prosimy o ewentualne, wiarygodne informacje weryfikujące – np. na podstawie dokumentów (ksiąg, metryk, dokumentów rodzinnych),

- osoby duchowne umieszczono w wykazie pod literą „K” – Księża (z dopiskiem „ks.” przed nazwiskiem) i „S” – Siostry zakonne (z dopiskiem „s.” przed nazwiskiem)


- aktualizację w 2020 r. sporządził: Przemysław Kobel,

- całość zaktualizowali: Roma Saganowska, Zbigniew Saganowski

Inwentaryzacja i wyjazd odbyła się dzięki wsparciu finansowemu Narodowego Instytutu Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą POLONIKA, w ramach programu dotacyjnego „Polskie dziedzictwo kulturowe za granicą – wolontariat 2020”.