Ratujemy cmentarze kresowe w 2024 - etap 1 - część 1 z 3
Fot. 1 Zapakowany sprzęt czeka na wyjazd
Towarzystwo Miłośników Kultury Kresowej, wyjazdem kwietniowo-majowym, rozpoczęło 15-ty rok działań ratunkowych na cmentarzach kresowych.
W dniach 27.04 - 05.05.2024 r. grupa wolontariuszy Towarzystwa przebywała w rejonie Lwowa, aby kontynuować prace remontowo-porządkowe na cmentarzach w miejscowościach Stare Sioło i Zimna Woda.
Fot. 2 Cmentarz w Starym Siole
Tegoroczna akcja możliwa jest dzięki znaczącemu dofinansowaniu projektu przez Narodowy Instytut Polskiego Dziedzictwa Kulturowego za Granicą „Polonika”.
Wśród darczyńców akcji jest od wielu lat Firma Ubojnia Zwierząt Robert Rytel, która i w roku bieżącym udzieliła nam życzliwego wsparcia.
Do sfinansowania całości przyczynił się także szereg osób prywatnych oraz kilka parafii rzymsko-katolickich Dolnego Śląska.
Wszystkim Darczyńcom bardzo serdecznie dziękujemy.
W trakcie działań na cmentarzach dokonaliśmy kolejnych renowacji pomników i nagrobków, dzięki którym uzyskaliśmy nowe informacje związane z pochówkami, co pozwala na poszerzenie wykazu nazwisk osób spoczywających na tych cmentarzach.
W Starym Siole prowadzimy od wielu lat prace polegające na wydobywaniu z ziemi i zarośli elementów pomnikowych, które zostały tam zwiezione z likwidowanego starego cmentarza i ustawianiu ich, po oczyszczeniu, w utworzonym tam lapidarium.
Fot. 3 Lapidarium w Starym Siole – stan na początku działań 2024 r.
Obecny etap pozwolił na dodanie w lapidarium kolejnych krzyży kamiennych, które osadziliśmy w ustawionych tam wcześniej pomnikach, wzbogacenie zbioru pomników o kolejne duże elementy, a także odszyfrowanie i odmalowanie dalszych napisów pomnikowych.
Fot. 4 Czyszczenie wydobytych z ziemi i chwastów elementów przed ustawieniem w lapidarium
Fot. 5 Dodane do lapidarium krzyże
Fot. 6 Mozolne uzupełnianie napisów w lapidarium
Na cmentarzu tym, dzięki specjalistycznej pracy, będącej w składzie wolontariuszy pani konserwator zabytków, została dokonana fachowa naprawa kilkunastu pomników i elementów kamiennych.
Pani konserwator uzupełniła ubytki na czołowych ścianach elementów pomnikowych i odtworzyła w tych miejscach brakujące (uszkodzone) napisy, co pozwoliło przywrócić pełne brzmienie inskrypcji.
Fot. 7 Konserwatorskie uzupełnianie ubytków i odtwarzanie napisów na pomniku Franciszki Michalewskiej
Fot. 8 Na pomniku przywrócona pełna inskrypcja
Fot. 9 Wypełnianie ubytków przy pomniku w lapidarium
Fot. 10 Impregnacja oczyszczonego fragmentu pomnika przed ustawieniem w lapidarium
Fot. 11 Krzyż na mogile Kazimierza („Kazimirza”) Krupickiego z ubytkiem napisu
Fot. 12 Ubytek wypełniony i odtworzony pełny napis
Elementy te, po naniesieniu odpowiednich farb, zostały zakonserwowane środkiem hydrofobowym.
Stojący w ziemi, bardzo stary krzyż z piaskowca, z częściowo widocznymi napisami, doznał uszkodzeń polegających na odwarstwianiu się powierzchni czołowej i powstaniu pod pierwszą warstwą wielu pustych przestrzeni.
Fot. 13 Stary, rozwarstwiający się krzyż z piaskowca
W przestrzeniach tych zaczęła się gromadzić, nanoszona przez wiatr ziemia, co z kolei tworzyło schronienie dla wszelkiego robactwa ziemnego. Praca „naszej” pani konserwator spowodowała oczyszczenie i zasklepienie tych szczelin „kitem” konserwatorskim, co po zaimpregnowaniu całej powierzchni substancją hydrofobową, mamy nadzieję, ochroni krzyż przed całkowitym zniszczeniem i zabezpieczy go na kolejne lata przed siłami natury.
Fot. 14 Ratowanie krzyża
Fot. 15 Stary krzyż częściowo „zakitowany” – „Mistrz i Jego Dzieło”
Udało się na nim odszyfrować i odmalować część inskrypcji, choć nie pozwoliło to na odgadnięcie w jakiej (czyjej?) intencji go postawiono.
Fot. 16 Odszyfrowany na krzyżu napis..
Fot. 17 … i widok z drugiej strony – niestety tu dużo znaków zapytania
Obszary cmentarza, które były zarośnięte wysokimi chwastami, zostały w większości oczyszczone i uporządkowane.
Fot. 18 Jeden z zarośniętych obszarów cmentarza w Starym Siole
Fot. 20 Wycinka chwastów i ich uprzątanie dobiega końca
W roku 2023, podczas prac w Starym Siole, wyjęliśmy z metalowej kasetki na krzyżu, z mogiły Julii Romańczyk, mocno zabrudzoną i zaśniedziałą tabliczkę dotyczącą pochówku. Tabliczkę tą zabraliśmy do kraju, gdzie pani konserwator fachowo ją odnowiła i zakonserwowała.
Fot. 21 Krzyż na mogile Julii Romańczyk – tabliczka wyjęta z kasety i odnowiona w Polsce
Podczas tegorocznego pobytu tabliczka została osadzona ponownie w pierwotne miejsce, informując o pochowanej pod krzyżem osobie.
Fot. 22 Tabliczka po konserwacji wróciła na właściwe miejsce
Fot. 23 Widok krzyża z tabliczką „w całości”
KONIEC CZĘŚCI 1 z 3
Część 2 z 3 znajdziecie Państwo pod niniejszym linkiem.
Artykuł przeczytano 68 razy