panorama Wrocławia

Dachy Wrocławia- też odmienne i też kryją różne historie i różnych ludzi.
Można się zadumać…

Wróćmy najpierw do Lwowa. Kto żył w polskim Lwowie przed wojną?

Lwów to miasto w którym prężnie i zgodnie funkcjonowały obok siebie różne kultury i religie. Mieszkali tam w większości Polacy, ale też Żydzi, Rusini, Ormianie, Włosi, Węgrzy, Niemcy, Tatarzy i inni, którzy zachowywali swoje obyczaje i religie pomimo powolnego polonizowania się.

Najważniejszymi zabytkami i dowodami niezwykle bogatej i różnorakiej kultury duchowej Lwowa są między innymi:


Katedra Łacińska Wniebowziecia NMP


Katedra Ormiańska


Cerkiew Wołoska-Uspieńska


Synagoga Cori Gilod


Kaplica Boimów


Kościół Św. Elżbiety


Pozostały również świeckie budowle, na przykład Ossolineum


Czarna Kamienica w Rynku i wiele innych śladów wielokulturowości

Natomiast Wrocław po wojnie wydawał się zrazu miastem niemieckim. Tak jednak nie było. Historia Wrocławia pokazuje, że przeplatały się w nim różne rządy- od piastowskich, przez czeskie po niemieckie i znów polskie.

Po wojnie władze PRL-u chciały jednak koniecznie uwypuklić piastowską, a więc polska tradycję Wrocławia. Dobrze pamiętam wszechobecne hasła: „Ziemie Zachodnie powróciły do macierzy” , „Piastowski Wrocław” i inne.

Wróćmy jednak do wielokulturowości. We Wrocławiu po latach uświadomiono sobie prawdziwą historię i wielokulturowość tego miasta.

Mamy nawet dzielnicę, która świadczy o różnych mieszkańcach Wrocławia. Jest to „ Dzielnica czterech świątyń” . Na małej przestrzeni skupione są tu cztery centra religijne, ale też silne ośrodki kulturowe i społeczne.

Są to cztery świątynie:


Prawosławny sobór Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy


Rzymskokatolicki kościół św. Antoniego z Padwy


Ewangelicko-augsburski kościół Opatrzności Bożej


Synagoga Pod Białym Bocianem

Są też inne świątynie różnych wyznań we Wrocławiu, a także świeckie miejsca propagujące kulturę różnych narodów, na przykład czeskie, białoruskie, litewskie:


Mówi się też, że w powojennym Wrocławiu powstał mit założycielski polskiego miasta, jakoby większość mieszkańców stanowili wtedy repatrianci ze Lwowa. Można się z tym zgodzić a także zaprzeczyć. Gołe liczby i zestawienia przeczą tej tezie, bo ilościowo lwowiacy nie stanowili przeważającej większości. Ale co tam cyferki!

Liczy się duch Lwowa, a nim Wrocław pierwszych lat po wojnie przesiąknięty był bezsprzecznie. Działo się to przede wszystkim dzięki całym grupom zawodowym, które przybyły tu ze Lwowa, dzięki ludziom , którzy organizowali życie w mieście i stali się osnową powstającego społeczeństwa.

Wszędzie słyszało się lwowską mowę- i na targu, i w tramwaju, i w sklepach, urzędach czy usługach, bo te grupy zawodowe licznie zjechały do Wrocławia ze Lwowa. No i nauka w tym mieście organizowana była przecież przez lwowskich uczonych.

Nie można jednak pominąć również tych, którzy ściągali tu z innych miejsc. Dobrze zauważył to i opisał Marek Krajewski w książce „Rzeki Hadesu” : Świeciło słońce, które podkreślało szpetotę dzikiego, zabłoconego targowiska na placu przed Dworcem
Nadodrze, ograniczonym brzydkimi, czynszowymi kamienicami i kolejowym wiaduktem.

Handlarze sprzedawali owoce, warzywa i nabiał. Wszyscy wrzeszczeli głośno, a Popielski z zainteresowaniem rejestrował w myślach fonetyczne i znaczeniowe właściwości różnych polskich dialektów.

Słychać było i piękny, lwowski zaśpiew, reklamujący „meszty” i „szczeniaczki prawi rasowy” , i szelest gwary krakowskiej, gdy jakiś drab odganiał innego pogardliwym „a idze, idze!”, i górne tony intonacji poznańskiej w reklamowaniu „szneki z glancem” , i groźbę przetrącenia „kulosów”, rodem z Polski środkowej.

I jeszcze wzruszający fragment o modlitwach:

Kościółek pod wezwaniem świętego Idziego był oczkiem w głowie władz polskich- zarówno państwowych jak i duchownych.(…) W jego ciemnym, chłodnym wnętrzu modlili się polscy wygnańcy z Kresów, zwani eufemistycznie repatriantami, i Niemcy, których jeszcze stąd nie wygnano- każdy w swoim języku, każdy w swojej intencji, a każdy nadaremnie.

Ci pierwsi wciąż się łudzili, że powrócą do swej dawnej ojczyzny, ci drudzy- że w niej pozostaną. … Niemców spowiadali franciszkanie ze zniszczonej katedry, a Polaków głównie księża przesiedleńcy.

Tak więc widzimy, że wielokulturowość Wrocławia to fakt.

Dzisiaj w mieście spotkać można nie tylko przedstawicieli różnych wyznań chrześcijańskich, ale także z zupełnie innych kręgów kulturowych:


Czy jest to jednak błogosławieństwo czy przekleństwo naszego miasta? Czy jest to problem ogólnoświatowy?
Jedni powiedzą, że wielokulturowość to istny skarb, wielkie bogactwo krain leżących na pograniczach i całych regionów wielokulturowych.

Inni zauważą, że to kłopot i problemy, boją się inności, kosztów, zatargów, różnic zdań i poglądów.
Uważam, że żadna ze stron nie ma całkowitej racji, i że w każdej z tych opinii jest ziarno prawdy.

Tak, wielokulturowość to bogactwo, ale nieraz przemienia się w nieszczęścia.

Już w starożytnym Egipcie żyli ludzie różnych narodów- syryjscy i feniccy kupcy, hebrajscy budowniczowie i inni, a nawet w pewnym okresie panowania Ramzesa Wielkiego byli to odwieczni wrogowie- Hetyci. Wszyscy żyli w pokoju w tej przybranej ojczyźnie i wcale nie byli niewolnikami- razem budowali wielkość Egiptu. Jednak Egiptowi się nie udało…

W naszej niedalekiej przeszłości znamy przykłady kiedy to chrześcijanie mordowali innych chrześcijan nawet w kościołach! Ludzie na Kresach, którzy żyli w zgodzie i przyjaźni z sąsiadami nagle stali się wrogami i oprawcami.

Podobnie dzieje się dzisiaj w świecie muzułmańskim. Ta sama kultura, ta sama wiara a jednak sunnici z szyitami walczą i zabijają się nawet w meczetach! Jest jeszcze gorzej- w atakach terrorystycznych zabijają niewinnych, przypadkowych, bezbronnych ludzi tylko dlatego, ze ci należą do innego kręgu kulturowego. Zabijają nawet w krajach, które dały im dom i schronienie.

Nie dziwi wiec, że wielu ludzi zaczyna się obawiać wielokulturowości na swoim terenie.

Jednak ci, którzy mieszkają na pograniczu państw, na pograniczu historii powinni się z tym pogodzić i nauczyć się pokojowo współistnieć, bo ani położenia geograficznego, ani historii nie da się zmienić. Przecież można się pięknie różnić i problemy rozwiązywać rozmową, a nie walką.

Mieszkam od urodzenia we Wrocławiu i jestem z tego dumna. Kocham moje miasto, wciąż się go uczę i odkrywam je na nowo.
A Lwów – to wspomnienia moich bliskich i powtórzę za Romanem Kołakowskim : „Lwów to dla mnie zagranica…” Chcę poznać również i to miasto.


wieże Lwowa

W tekście zamieściłam zdjęcia własne, Andrzeja Nowaka, oraz ze stron:
http://www.wroclaw.pl/wroclaw-noca-dzielnica-wzajemnego-szacunku
https://www.facebook.com/TylkoWeLwowi/timeline