Pierwszym miejscem budowania świadomości narodowej i patriotyzmu była szkoła. Już od najmłodszych lat uczono dzieci patriotycznych wierszy i tworzono łatwe do nauki wierszowanki utrwalające historię Polski, a także piosenki.

Mała Anastazja była chętna do takiej nauki i łatwo jej przychodziło zapamiętywanie tych wierszy, lecz było zapewne wiele dzieci, którym to przychodziło z trudnością, nie rozumiały o co chodzi- wtedy w ruch szła linijka.



Natomiast w trzeciej klasie wiersze były już dłuższe i zawierały więcej wiadomości. Anastazja tak wspomina w swoim pamiętniku:
„W trzeciej klasie nauczycielka już uczyła nas piosenki historyczne, no i wiersze zadawała z czytanki, długie, na pamięć. Zapamiętałam ich do tej pory”


Nawet dzisiaj gdy czyta się ten wiersz- piosenkę to wzruszenie za gardło ściska…

Pani Anastazja pisze dalej:

„Dużo już wierszy zapomniałam, ale te, które dobrze się nauczyłam to do dziś w mojej głowie pozostały- jeszcze ten wiersz historyczny:

Szkolne wspomnienia Anastazji zakończyliśmy na czwartej klasie. Do piątej uczęszczała już w Ostrogu, mieszkała u cioci, w mieście.

„Miasto Ostróg nie było tak duże. Połowa miasta była w Polsce, a druga połowa w Rosji.

Było to miasto ładne , dużo zieleni, leżało nad rzeka Horyń i Willą. Był tam kościół katolicki pod imieniem Świętego Antoniego, odbywał się tam wielki odpust 13 czerwca, no i był kościół prawosławny-Sobor.

Był tez zamek księżniczki Halszki, ale trochę rozbity. Oprócz mojej Szkoły Powszechnej im. Elizy Orzeszkowej była Szkoła Polska Gimnazjum Państwowe, druga szkoła męska im. Stanisława Staszica, no i Seminarium Nauczycielskie.

Były tez koszary Wojska Polskiego- 19 Pułk Ułanów Wołyńskich. Była tam taka duża brama żelazna, wysoka, oświetlona elektrycznością.

Był też Park Wojskowy – tam zawsze grała orkiestra wojskowa. Chodziłyśmy nieraz patrzeć na ćwiczenia wojskowe- jak skakali na koniach przez rowy, płoty, ogień. Ja nie mogłam na to patrzeć bo się bardzo bałam, ale chodziłam.


Nauczyłam się paru piosenek żołnierskich: „ Jedzie , jedzie na kasztance”, „Legiony to żołnierska nuta”, Siwy strzelca strój”, „ Przybyli Ułani pod okienko”, „Jeszcze jeden mazur dzisiaj”.

A w niedziele o wpół do 9 szłyśmy do naszej szkoły i czekałyśmy aż wojsko z orkiestrą szli też do kościoła i grali. Myśmy się spieszyły naprzód i tak słuchając muzyki maszerowałyśmy do samego kościoła.


Przed kościołem wojsko jeszcze robiło pokaz musztry, potem myśmy wchodziły do kościoła, potem wchodziło wojsko i wojskowa orkiestra grała na chórze: „Kiedy ranne wstają zorze”, i „Boże coś Polskę”. Bardzo ładnie była ta msza odprawiana. Wojsko śpiewało, i dzieci, i ludzie. Ja bardzo lubiłam kiedy wojsko maszerowało i śpiewało:


Z tych wspomnień jasno się wyłania drugi element budowania patriotyzmu i poczucia siły kraju- to wojsko. Służba w wojsku była powodem do dumy, wojsko miało wielką rangę w społeczeństwie i poważanie.


Kolejnym elementem był kościół. Msze patriotyczne, z udziałem wojska i dzieci szkolnych przyciągały tłumy i budowały silną więź, wzmacniały poczucie przynależności narodowej.




Ważny był tez wtedy wzór waleczności, siły i odwagi. Takim wzorem silnej ręki był Marszałek Józef Piłsudski To nasz bohater narodowy. Niestety oddawanie mu hołdu przypominało nieraz kult jednostki.


Powróćmy znów do wspomnień pani Anastazji:
„W 1924 roku do Ostroga przyjechał Marszałek Józef Piłsudski. Jaka to była uroczystość!


Całe miasto było wysypane tatarakiem, przybrane czerwono białymi chorągwiami i kwiatami. Na dużym placu była zrobiona taka wysoka trybuna z brzózek, tataraku, kwiatów i chorągiewek. Orkiestra wojskowa i strażacka grała, było dużo wojska. Przyszły wszystkie dzieci ze szkół z miasta i wiosek, przyszło wiele ludzi i wszyscy nieśliśmy chorągiewki i witaliśmy Piłsudskiego.

Na tę wysoka trybunę wszedł Piłsudski i miał przemowę do wojska, uczniów i wszystkich innych. Dzieci śpiewały, pamiętam to do dziś:

Dużo jeszcze innych piosenek było śpiewanych. Orkiestry grały, wojsko tez pięknie śpiewało, wszyscy klaskali, śmieli się. Dzieci otrzymywały cukierki, ja dostałam dwa, dobre były, czekoladowe.

Wesoło było i dobrze mnie w tym mieście Ostrogu. Należałam do harcerzy, miałam dużo koleżanek i kolegów i już nie musiałam paść bydła, gęsi i pracować po szkole. Odrobiłam lekcje i mogłam się bawić do wieczora. Ale co dobre szybko mija. Nadszedł koniec roku szkolnego i pojechałam do domu. Tam mnie czekała praca- musiałam pomagać przy obrządku, paść krowy, w polu snopy znosić, plewić w ogrodzie. Pamiętam miałam pożyczoną książkę z biblioteki, chciałam ją dokończyć, żeby odnieść.

Przysiadłam i czytam. Babcia przyszła, wyrwała mi tę książkę i po plecach uderzyła tą książką i powiedziała:

− Idź do roboty! Książka tobie jeść nie da!


No, robiłam wszystko, pracowałam, ale moja myśl to żeby się dalej uczyć…”

Tak, Anastazja była zdolna i chętna do nauki, a pobyt w Ostrogu tak rozwinął jej dumę narodową i zdolności, że sama zaczęła pisać patriotyczne wiersze:

Po wojnie pani Anastazja nie zaprzestała pisania. Spisała wspomnienia, a także tworzyła wiersze do późnej starości. Przeczytajmy te historyczno- patriotyczne, wzorowane na tych, które uczyła się w szkole:


Spójrzmy na tę lampę
.
Fot. A.M. Budzińska

Ona też była potrzebna, była piękna i romantyczna, była ważna dla ludzi- tak! -ale przed wojną.

Teraz okazjonalnie można ją użyć dla zbudowania nastroju, ale pracować i uczyć się przy takim świetle nie sposób! ! Nie myślcie jednak, że porównuję patriotyzm do starej lampy- nie! Patriotyzm to światło, a zmieniają się tylko narzędzia do włączania tego światła, żeby pięknie rozbłysło.

Czymże jest więc dzisiaj patriotyzm i umiłowanie Ojczyzny?

Proszę Czytelniku zastanów się sam czym to jest dla Ciebie.

Ja mogę odpowiedzieć tylko za siebie. Dla mnie umiłowanie Ojczyzny to radość z bycia tutaj, to radość z powrotów do siebie po podróżach, to zachwyt nad polskimi krajobrazami i ludźmi, to pielęgnowanie pamięci o przodkach- ale nie na akademiach „ku czci” a w sercach i czynach.

To także nauczanie młodych historii Polski nie tylko w szkole, ale przy każdej okazji i różnymi sposobami.
Patriotyzm mój jest pozytywistyczny- to praca dla Ojczyzny, dbanie o jej spokój i piękno, o pokój – również miedzy Polakami. To również ochrona jej środowiska.

A najważniejsze to wychowywanie naszych dzieci na dobrych ludzi, tak- dobrych, bo to kwintesencja człowieczeństwa. Chciałabym, żeby Polacy byli dobrymi ludźmi , umieli się cieszyć własnym krajem i żeby potrafili żyć tak normalnie, spokojnie, a jednocześnie ciekawie.


Lubię ten widok gdy wracam do domu z podróży pociągiem i neon na budynku:„Dobry wieczór we Wrocławiu”:

Fot. A.M. Budzińska

Uwielbiam zbliżać się i w ten sposób do ziemi rodzinnej, lubię wracać:



Fot. A.M. Budzińska

Kocham polskie krajobrazy, które mijam po drodze:



Fot. A.M. Budzińska

Cenię i szanuję wszystkich Polaków:


Fot A.M. Budzińska

Zachwycam się każdym polskim kwiatem i robaczkiem:


Fot. A.M. Budzińska

To jest moja miłość do Ojczyzny, to jest mój patriotyzm. Nie chcę, żeby nasze dzieci musiały oddawać życie dla Ojczyzny, nie chcę, żeby Ojczyzna tego od nich wymagała- nasze dzieci mają żyć dla niej, a nie umierać! ! Po latach niewoli, lub w czasie zagrożenia wojennego zrozumiały był inny patriotyzm. Teraz trzeba się wziąć do pracy, a nie do „szabelki”.

A uroczystości, apele, ceremonie, sztandary, porywające mowy?!

Może to ktoś lubi , na pewno jest to potrzebne, ale tylko czasami dla zbudowania nastroju- tak jak ta lampa naftowa....

Na koniec jeszcze wstrząs emocjonalny, rysa na szkle: piosenka o 19 Pułku Ułanów Wołyńskich, o tym samym, o którym z nabożeństwem i dumą mówiła pani Anastazja, a tutaj:
Żurawiejki to żartobliwe kuplety układane dla poszczególnych pułków kawalerii oceniające z ironią i czarnym humorem ich wojenne losy. Czy ta żurawiejka o dziewiętnastym pułku zawierała prawdę? Jaka jest więc prawda o naszych kresowych ułanach? Czy to dobry przykład patriotyzmu? Jeśli jest w tym choć ziarno prawdy to ja wolę mój prosty, bezkrwawy, dobroduszny patriotyzm.

A Wy Czytelnicy? Czy zastanawialiście się kiedyś nad tym? Napiszcie, proszę.


Oprócz moich zdjęć umieściłam też w artykule zdjęcia z zasobów Internetu:

http://www.touchofart.eu/Maria-Gruza/mgr25-Marszalek-J-Pilsudski/ portret Piłsudskiego
http://www.naszemaluchy.pl/artykul/klawiszem_po_lapach_czyli_o_karach_fizycznych_w_szkole;jsessionid=37F3676A3FE6548F71C4AAE0091F377F linijką po łapach

http://www.wklobucku.pl/kategoria//1633,krzepice-uczcily-73-rocznice-wybuchu-ii-wojny-swiatowej ułani rekonstrukcja Fot. Jarosław Jędrysiak

http://odkrywca.pl/forum_pics/picsforum22/defilada2.jpg defilada

http://hosting5803197.az.pl/wojna-polsko-bolszewicka/wojsko-polskie/jazda/ defilada w Równem

http://www.duszki.pl/wolanie_z_wolynia/wzw_ostroh.html - kościół w Ostrogu

http://karta.org.pl/fotooferty/pilsudski/ppages/ppage18.htm- Piłsudski z medalami

http://www.fotohistoria.pl/main.php?g2_itemId=137823 marszałek w Ostrogu